دوران کودکی را در بغداد گذراند و مقدمات دانش و ادب را نزد پدر و دیگر دانشمندان و ادیبان آن دیار فرا گرفت. آموزه های او بیش از همه مرهون ابواسحاق شیرازی است. 2 ابن ناقیا که نویسنده ای چیره دست، 3 خوش خط، 4 شوخ طبع و بذله گو، 5 شاعر، لغت شناس6 و ادیب بود، از استادان دیگری چون ابوالقاسم خرقی، 7 محمدبن علی عشاری و حسن بن عیسی مقتدر حدیث آموخت؛ همچنین الفاظی زیبا و معانی ظریف داشت. استادان وی شجاع ذهلی، هبه ا بن علی بن محلی و محمدبن ناصر سلامی بودند. 8 با اینکه ادعا شده بندار در پیروی از مذهب ابوحنیفه شهرت داشت، 9 اما گویند وی عقاید بت پرستان را داشت10 و بر شریعت اسلام طعن می زد و نماز نمی گزارد. 11 نیز معتقد به تعطیلی صفات خداوند بود و در این زمینه و آیین پیشینیان رساله ای تألیف کرد. تألیفات دیگری نیز داشته که عبارت اند از: مختصر الاغانی، مقامات، صلح الممالحه، الجُمان فی تشبیهات القرآن، تفسیر الفصیح لثعلب، دیوان شعر و دیوان رسائل. 12 ابن ناقیا سرانجام در محرم سال 458ه درگذشت و در مقبره باب شام بغداد به خاک سپرده شد. 13

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 16 / 307. 2 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 5 / 20. 3 ـ همان. 4 ـ جواهر المضیئه 2 / 329. 5 ـ وفیات الاعیان 3 / 98. 6 ـ انباه الرواة 2 / 133. 7 ـ المنتظم 16 / 307. 8 ـ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 19 / 145. 9 ـ جواهرالمضیئه 2 / 329. 10 ـ وفیات الاعیان 3 / 98. 1
[1] ـ المنتظم 16 / 307. 12 ـ وفیات الاعیان 3 / 98. 13 ـ المنتظم 16 / 307.

دیگر منابع: البدایة و النهایه 12 / 141؛ الکامل فی التاریخ 10 / 218؛ طبقات المفسرین (داودی) 1 / 261؛ تاج التراجم 118؛ بغیة الوعاة 2 / 67؛ معجم الادباء 5 / 165 و 14 / 98؛ تاریخ الاسلام 33 / 150؛ میزان الاعتدال 2 / 533؛ لسان المیزان 3 / 355 و 384؛ الوافی بالوفیات 17 / 472 و 18 / 16، کشف الظنون 2 / 1817؛ هدیة العارفین 1 / 453؛ دانش نامه ایران و اسلام 7 / 888؛ دایرة المعارف (بستانی) 1 / 716؛ الاعلام 4 / 122؛ معجم المؤلفین 5 / 75.

محمد غفوری

عبداللّه ـ بونتی

عبداللّه ـ بونتی (م462ه)

ابومحمد عبداللّه بن فتوح بن موسی بونتی فهری اندلسی.

او اهل بونت اندلس و مردی عالم، حافظ اخبار1 و از محدثان
مالکی مذهب بود2 و از پدرش و دیگران روایت کرده است. ابومحمد کتاب مفیدی نوشته که در آن کتاب، احکام فقهی از جمله مسائل وثیقه و امانت را جمع آوری و بحث نموده و همچنین کتاب المستخرجه را به اختصار درآورده است. 3 وی اثر دیگری با عنوان المؤتلف دارد. او سرانجام در چهارم جمادی الثانی 462ه در شهر اندلس درگذشت. 4

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 1 / 280 و 280. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 452. 3 ـ کتاب الصله 1 / 281. 4 ـ معجم المؤلفین 6 / 101.

دیگر منابع: معجم البلدان 1 / 511؛ بغیة الملتمس 336.

پژوهشکده

عبداللّه ـ جرجانی

عبداللّه ـ جرجانی (409 ـ 489ه)

ابومحمد عبداللّه بن یوسف جرجانی.

وی در سال 409ه در گرگان متولد شد؛ ولی ساکن هرات بود و در شهرهای گرگان، هرات، نیشابور و غیره از بزرگان بهره برد. او اولین بار همراه دایی خود علی زبحی فقیه وارد گرگان شد و از محضر افرادی مانند بحیریه، عمربن مسرور، ابوسعد کنجرودی، ابوالحسین فارسی و نیلی استفاده نمود. او را محدث، حافظ، قاضی، 1 مورخ2 و از فقهای شافعیه توصیف نموده3 و در نقل حدیث مورد اعتماد دانسته اند. او شاگردانی همچون وجیه شحّامی، عبداللّه لغافر فارسی، هبه الرحمان قشیری، عبداللّه لملک بن عبداللّه عدوی و جنیدبن محمد قاینی را تربیت کرد. کتاب های فضائل احمدبن حنبل، 4 طبقات الفقهاء، 5 الاربعین، و الفوائد تألیفات جرجانی هستند. وی در نهم ذی القعده سال 489ه درگذشت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 444. 2 ـ معجم المؤلفین 6 / 164. 3 ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 175. 4 ـ تاریخ الاسلام 33 / 299. 5 ـ هدیة العارفین 1 / 453. 6 ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 444.

دیگر منابع: تذکرة الحفّاظ 4 / 1227؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 159؛ الوافی بالوفیات 17 / 684؛ طبقات الشافعیة (ابن قاضی شهبه) 1 / 265؛ هدیة العارفین 1 / 453؛ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 94؛ کشف الظنون 2 / 1840؛ معجم المؤلفین 6 / 164.

محمود هیئتی