المجرّبات تألیف اوست. ابومحمد در سفری که به اندلس نمود، در قرطبه ساکن شد و در جریان حوادثی که در آن شهر رخ داد، در اول شوال سال 403ه به دست بربرها کشته شد و در مقبره ربض عتیقه دفن گردید. 1

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 2 / 302.

دیگر منابع: الطب و الاطباء فی الاندلس الاسلامیه 1 / 48 و 123؛ مختصر تاریخ طب العربی 2 / 581؛ معجم المؤلفین 6 / 114.

سیدمهدی حسینی عربی

عبداللّه ـ شاماتی

عبداللّه ـ شاماتی (م 475ه)

ابوالحسین عبداللّه بن احمدبن ابی الحسین شاماتی نیشابوری.

از زمان و محل ولادت، چگونگی رشد و تحصیلات و زندگی وی اطلاعات چندانی در دست نیست. وی از ادیبان مشهور و بنام نیشابور بود1 و در همانجا به تدریس ادبیات عرب اشتغال داشت. 2 در علم نحو و لغت مهارت داشت3 و به فنون شعر نیز آگاه بود. 4 از کسانی چون ابوالحسین بن عبداللّه لغافر ادبیات را فرا گرفته و مطالبی شنیده است. 5 تصنیفات او شرح دیوان المتنبی، شرح کتاب الحماسه ابوتمام و شرح امثال ابوعبید می باشد. وی در سال 475ه درگذشت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ المنتخب من السیاق 451؛ الوافی بالوفیات 17 / 31. 2 ـ تاریخ الاسلام 32 / 138. 3 ـ معجم المؤلفین 6 / 23. 4 ـ الاعلام 4 / 66. 5 ـ تاریخ الاسلام 32 / 138. 6 ـ المنتخب من السیاق 451؛ تاریخ الاسلام 32 / 138.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2 / 32؛ الذریعه 13 / 273؛ هدیة العارفین 1 / 452؛ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 35 و 2 / 1 / 113.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه ـ شنتجالی

عبداللّه ـ شنتجالی (م436ه)

ابومحمد عبداللّه بن سعیدبن ارباح شنتجالی اموی اندلسی.

او اهل اندلس بوده1 و در قرطبه سکونت داشت و از محضر ابومحمدبن بتری و ابوعمر طلمنکی بهره علمی برد؛ سپس در سال 391ه به منظور ارتقای علمی بیشتر به مشرق زمین از جمله مکه سفر نمود و در آنجا حدود چهل سال اقامت گزید. او در این مدت اقامت، از محضر علمی استادان بی شماری از جمله ابوسعید سجزی بهره برد و سپس به نوشتن احادیثی از بزرگان مصر پرداخت و در این مدت
حدود 35 بار حج به جای آورد. 2 او از جمله فقیهان صاحب نام به شمار می رفت3 و افرادی چون احمدبن عمربن انس عذری4 و ابن عتاب از شاگردان او بودند. او در سال 433ه به قصد جهاد به اندلس بازگشت و وارد قرطبه شد و مردم آنجا از او استفاده فراوان بردند و به برخی از طالبان علم که وارد قرطبه می شدند، اجازه روایی می داد. کتاب المختصر فی الفقه اثر اوست. 5 شنتجالی شب چهارشنبه چهارم رجب سال 436ه در قرطبه درگذشت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 6 / 58. 2 ـ کتاب الصله 1 / 271. 3 ـ معجم المؤلفین 6 / 58. 4 ـ جذوة المقتبس 244. 5 ـ الدیباج المذهب 227. 6 ـ کتاب الصله 1 / 273.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 29 / 427؛ ترتیب المدارک 2 / 752؛ معجم المؤلفین 6 / 58.

پژوهشکده

عبداللّه ـ صدفی

عبداللّه ـ صدفی (م 424ه)

ابومحمد عبداللّه بن عبداللّه لرحمن بن عثمان بن سعید صدفی طلیطلی اندلسی مشهور به ابن ذُنیْن.

وی اهل طلیطله اندلس بود. نخست در زادگاه خویش نزد پدرش عبداللّه لرحمن بن عثمان، عبدوس بن محمد و عبداللّه بن معروف به استماع حدیث پرداخت و مقدمات علوم را فرا گرفت؛ سپس برای ادامه تحصیل، راهی سرزمین های دیگر شد. قرطبه از جمله شهرهایی است که ابن ذنین به آن وارد شده و از بسیاری از مشایخ آنجا بهره برده است. او سپس در 381ه به قصد انجام حج و فراگیری حدیث به همراه پدرش راهی مشرق زمین شد و پس از انجام مراسم حج در مکه از شیوخ آنجا استفاده برد و در راه بازگشت از حج در مصر و قیروان نیز با بزرگانی ملاقات داشته و دیدار کرده است. ابن ذنین سرانجام با کوله باری از دانش به زادگاهش طلیطله مراجعت کرد و در آنجا مجالس درس برپا ساخت و شاگردانی از اقصی نقاط اندلس و از جمله طلیطله و نواحی اطراف در حلقه درس وی شرکت کردند؛ ولی نامی از ایشان در منابع گزارش نشده است. بنابر نقل ابن بشکوال، ابن ذنین در وطن خویش از شهرت و اعتبار ویژه ای برخوردار بود و در نقل روایت فردی موثق به شمار می رفت. 1 بغدادی او را از فقها و محدثان مالکی خوانده است. 2 ذهبی می نویسد وی در تحصیل و