جمع آوری حدیث همت والایی داشت و در عمل به آن کوشا بود. به امر به معروف و نهی از منکر پایبند بود و چیزی مانع وی نمی شد و از راه کشاورزی و پرورش و تولید انگور امرار معاش می کرد. 3 ابن ذنین در نهایت در 424ه از دنیا رفت4 و کتابی در موضوع امر به معروف و نهی از منکر از خود به یادگار گذاشت که با عنوان الامر باداء الفرائض و اجتناب المحارم از آن یاد شده است. 5

پی نوشت ها

1ـ کتاب الصلة 1 / 264 ـ 265. 2ـ هدیة العارفین 1 / 450. 3ـ تاریخ الاسلام 29 / 132. 4ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 426. 5ـ تاریخ التراث العربی 1 / 4 / 188.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 7 / 251؛ بغیة الملتمس 346؛ العبر 2 / 251؛ شذرات الذهب 3 / 227؛ معجم المؤلفین 10 / 223.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه ـ عباسی

عبداللّه ـ عباسی (448 ـ 487ه)

ابوالقاسم عبداللّه بن محمد بن عبداللّه ، المقتدی با عباسی هاشمی.

وی بیست و هفتمین خلیفه عباسی است که در هیجده سالگی پس از جدش القائم در سال 467ه به خلافت رسید و نوزده سال و هشت ماه خلافت نمود. در این مدت او به عمران و آبادی بغداد پرداخت. مقتدی از علم و ادب بهره مند بود؛ لذا توانست روزگاری آرام برقرار سازد و شهرها را آباد نماید. 1 علمای رجال اهل سنت مقتدی، عباسی را قوی النفس، از نجبای بنی عباس و دارای سیرت و اخلاقی نیکو دانسته اند. در زمان او زنان بدکار و مغنیه از شهر بغداد اخراج شدند و از جاری شدن آب حمام ها به دجله ممانعت گردید و گرمابه داران را به حفر چاه و فاضلاب مجبور کردند و اصلاحات مهم دیگری را برای عمران و آبادی بغداد انجام دادند. 2 مقتدی در سال 468ه درخطبه ای که در دمشق ایراد نمود، حیّ علی خیر العمل را از اذان برداشت و از این کارش مردم خوشحال و خردسند شدند. سرانجام در 479ه سلطان ملک شاه سلجوقی وارد بغداد گردید و خلیفه را تحت نظر گرفت و پس از هشت سال که بر خلیفه چیره بود، در سال 487ه به طور ناگهانی خلیفه از دنیا رفت و به جای او فرزندش المستظهر با به خلافت نشست. 3 وی دارای اثر تقویم النجومی بوده است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 33 / 211. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 318. 3 ـ تاریخ الخلفا 423. 4 ـ کشف الظنون 1 / 467.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 8 / 377؛ البدایة و النهایه 12 / 146؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 204؛ الوافی بالوفیات 17 / 467؛ النجوم الزاهره 5 / 139؛ الفخری 296؛ شذرات الذهب 3 / 380؛ الاعلام 4 / 122.

رضا جعفری نوقاب

عبداللّه ـ عبدلکانی

عبداللّه ـ عبدلکانی (431ه)

ابومحمّد عبداللّه بن محمدبن یوسف عبدلکانی زوزنی.

عبداللّه اهل زوزن (شهری بین نیشابور و هرات) بود. رجال نویسان اهل سنت وی را مردی ادیب، خوش بیان، شوخ طبع و از شعرای مشهور زوزن توصیف کرده اند. مسعود سجزی و عده ای دیگر از وی روایت کرده اند. زوزنی دارای قامتی کوتاه و صورتی زیبا بود. چشمانش را تا بناگوش سرمه می کشید. در نتیجه قیافه ای خنده آور از خود پدیدار می ساخت؛ لذا حاکمان خراسان وی را برای همنشینی خود و آموزش فرزندان شان انتخاب می کردند. المرجان فی الرسائل1 و حماسة الظرفاء من اشعار المحدثین و القدماء اثر او می باشد. زوزنی در سال 431ه درگذشت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 17 / 532. 2 ـ الاعلام 4 / 121.

دیگر منابع: یتیمة الذهر 4 / 517؛ تاریخ التراث العربی 2 / 4 / 257؛ دمیة القصر و عصرة اهل العصر 2 / 1371؛ تاریخ نیشابور المنتخب من السیاق 439.

ابراهیم اسفندیاری

عبداللّه ـ عراقی

عبداللّه ـ عراقی (م 435ه)

ابوالفرج عبداللّه بن طیب عراقی، مشهور به ابن طیب.

وی اهل و ساکن عراق، پزشک و فیلسوف مسیحی، مفسر کتب عهدین و شاگرد ابن خمار پزشک و فیلسوف برجسته مسیحی بود. عبداللّه بیشتر در دیرها و مدارس نسطوری عراق به تحصیل علوم، به ویژه فلسفه مشغول شد و سال ها در بیمارستان عضدی بغداد به تدریس پزشکی و معالجه بیماران اشتغال داشت و شاگردانی تربیت کرد که برخی از آنان چون ابن بطلان و ابن اثردی از دانشمندان برجسته عصر خود شدند. 1 ابوعلی سینا پزشک مشهور که از همعصران اوست، نظرات ابوالفرج را در پزشکی می ستود؛ ولی عقیده او را در حکمت مورد سرزنش قرار می داد. 2 ابوالحسن بن بطلان، ابن بدرج، هروی، بنی حیون، ابوالفضل کتیفات و ابن أثردی از شاگردان او بودند