و نزدش به آموختن علم اشتغال داشتند. ابن طیب ضمن تدریس پزشکی به مداوای بیماران می پرداخت و زمانی شهرتش به جایی رسید که از مناطق گوناگون برای فراگیری علوم نزد او می آمدند. به گفته شاگردش ابن بطلان، وی بیست سال سرگرم شرح و بررسی رساله های ما بعد الطبیعه ارسطو بود و به دلیل تفکر بسیار در این مسئله بیمار شد. او همچنین میان روحانیان بزرگ نسطوری منزلتی داشت و کاتب یوحنابن نازوک، بطریق مدائن و سپس کاتب الیاس اول، جاثلیق بغداد بود. بیشتر تألیفاتش که شامل شرح کتب فلسفی، منطقی، طبی ارسطو و جالینوس و بقراط است، به سبب آشنایی او با زبان های رومی و یونانی و عربی دارای اهمیت خاصی است. 3 سال 435ه از دنیا رفت و در دیر دُرنا نزدیک بغداد به خاک سپرده شد. 4 آثار او عبارت اند از: تفسیر کتاب قاطیغوریاس لارسطوطالیس، تفسیر کتاب های ارسطوطالیس: تفسیر باریمینیاس، تفسیر انالوطیقا، تفسیر انالوطیقا الثانیه، تفسیر طوبیقا، تفسیر سوفسطیقا، تفسیر الخطابه، تفسیر الشعر، تفسیر الحیوان، تفسیر الفصول بقراط، تفسیر طبیعة الانسان بقراط، تفسیر ابیدیمیا بقراط، تفسیر الاخلاط بقراط، تفسیر الفرق جالینوس، تفسیر صناعة الصغیرة جالینوس، تفسیر نبض الصغیر جالینوس، تفسیر اغلوتن جالینوس، تفسیر اسطقات جالینوس، تفسیر مزاج جالینوس، و دیگر تفاسیر جالینوس از جمله: تفسیر قوی الطبیعه، تفسیر تشریح الصغیر، تفسیر علل و الاعراض، تفسیر تعرف علل الاعضاء الباطنه، تفسیر نبض الکبیر، تفسیر الحمیات، تفسیر البحران، تفسیر ایام البحران، تفیسر حملة البرء، تفسیر تدابیر الاصحاء، تفسیر ثمار الستة عشر کتابالجالینوس (اختصار الجوامع)، شرح ثمار مسائل حنین بن اسحاق، النکت و الثمار الطبیة و الفلسفیه، تفسیر ایسارغوجی لفرفوریوس، مقالة فی القوی الطبیعیه، مقاله فی العلة، تعالیق فی العین، مقالة فی الاحلام و تفصیل الصحیح منها من السقیم علی مذهب الفلسلفه، مقالة فی عراف، مقاله املاها فی جواب ماسئل عنه من ابطال الاعتقاد فی الاجزاء التی لاتنقسم، شرح کتاب منافع الاعضاء لجالینوس، مقالة مختصرة فی المحبه، شرح الانجیل، 5 ثمار مقالة ارسطوطالیس فی تدبیر المنزل، ثمرة کلام بقراط فی المولود لثمانیة اشهر، فقه النصرانیة الجامع للقوانین البیعه و المجامع الشرقیة و الغربیه، مقالة فی التثلیث و التوحید، 6 رسالة فی قوی الاربعه. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الحکماء 223. 2 ـ تاریخ بیهقی 28. 3 ـ عیون الانباء 323. 4 ـ تاریخ الحکماء 223. 5 ـ عیون الانباء 324. 6 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 6 / 125. 7 ـ الذریعه 7 / 217.

دیگر منابع: هدیة العارفین 1 / 451؛ لغت نامه دهخدا 1 / 290؛ دانش نامه ایران و اسلام 5 / 676؛ تاریخ مختصر الدول 190؛ تاریخ الادب و العربی 1 / 635.

علوی و آذرکمند

عبداللّه ـ قرشی

عبداللّه ـ قرشی (365 ـ 444ه)

ابوبکر عبداللّه (عبیداللّه) بن احمدبن عبیداللّه قرشی تمیمی قرطبی.

وی اصالتاً اهل قرطبه بود؛ ولی در اشبیله سکونت داشت و از فقهای بزرگ و صاحب شوکت آنجا به شمار می رفت. 1 در سال 365ه به دنیا آمد. استادان وی در علم حدیث ابوعمر اشبیلی، عباس بن أصبع و هاشم بن یحیی بوده اند. قرشی همچنین در علم ادب تبحر داشت و چون دارای فهم و استعداد خوبی بود، مسائل را به نحو احسن تحلیل و تجزیه می کرد. قرشی بر مذهب مالکی و کاملاً آشنا با فقه آن بود. ابن خررج و دیگران از او روایت کرده اند. وی کتاب اوقات الصلوات علی مذاهب العلماء را تألیف کرد و در ماه محرم سال 444ه از دنیا رفت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 2 / 757. 2 ـ کتاب الصله 1 / 302.

دیگر منابع: هدیة العارفین 1 / 451؛ معجم المؤلفین 6 / 27.

رضا جعفری نوقاب

عبداللّه ـ قرطبی

عبداللّه ـ قرطبی (م419ه)

ابومحمد عبداللّه بن محمدبن سلیمان قرطبی معروف به ابن الحاج.

وی اهل شهر قرطبه اندلس بود. از زمان ولادت و جزییات زندگی او اطلاعی در دست نیست. وی در زمینه حدیث به کسب علم پرداخت و از استادان بزرگی چون مکّی بن ابی طالب و ابوربیع مقری استفاده کرد و خود از عالمان مالکی مذهب شهر قرطبه گردید. او بسیار حدیث می گفت و دیگران از محضر او بهره می بردند. ابوعمربن مهدی محدّث، از کسانی است که از او حدیث آموخته و روایت کرده است. او شاعر هم بوده و اشعار خوبی سروده است. ابن بشکوال او را عابد و حافظ قرآن می داند و درباره او می نویسد: وی به خوبی و با صدای خوش