الوقوف، 11 تهذیب ادب القضاة، المسعود فی الفروع، و درر الغواص فی علوم الخواص. 12 وی در سال 447ه درگذشت. 13

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 30 / 156. 2 ـ الفوائد البهیّه 102. 3 ـ المنتخب من السیاق 435. 4 ـ تاریخ بغداد 9 / 443. 5 ـ الجواهر المضیئه 2 / 306. 6 ـ تاریخ بغداد 9 / 443. 7 ـ الفوائد البهیّه 103. 8 ـ المنتخب من السیاق 435. 9 ـ تاریخ بغداد 9 / 443. 10 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 660. 1
[1] ـ الطبقات السنیّه 4 / 165. 12 ـ هدیة العارفین 1 / 452. 13 ـ المنتخب من السیاق 435.

دیگر منابع: الاعلام 4 / 79؛ ایضاح المکنون 1 / 467؛ تاج التراجم 116؛ کشف الظنون 1 / 21؛ معجم المؤلفین 6 / 49.

اسماعیل اسماعیلی

عبداللّه ـ نیشابوری

عبداللّه ـ نیشابوری (م407ه)

ابوسعید عبداللّه بن محمدبن ابراهیم نیشابوری.

او واعظ، مفسر قرآن بود و در بعضی از علوم نیز دست داشت. کتاب های دلایل النبوه، التفسیر و الزهد آثار قلمی اوست. ابوسعید در سال 407ه از دنیا رفت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 6 / 108.

پژوهشکده

عبداللّه ـ واسطی

عبداللّه ـ واسطی (زنده در 420ه)

ابوالحسین عبداللّه بن عیسی بن بختویه واسطی معروف به ابن بختویه.

پدرش پزشک بود و خود پزشکی ماهر، حکیم، خطیب، سخنور و اهل واسط است1 که در اوایل سده پنجم هجری در این شهر کرسی تدریس و خطابه داشت و به معالجه بیماران می پرداخت. 2 وی علاوه بر اینکه در پزشکی صاحب نظر بود، بر کتاب های پیشینیان نیز تسلط و اشراف کامل داشت. 3 آثار او عبارت اند از: الزهد فی الطب که نسخه ای از آن در کتابخانه الجراح حلب موجود است، 4 القصدالی معرفة الفصد و کتاب المقدمات معروف به کنز الأطباء که در سال 420ه برای فرزندش تألیف کرد. 5 از این دو کتاب اخیر اثری نیست؛ ولی ابن ابی أصیبعه (م 668ه) کتاب المقدمات را در اختیار داشته و
بخش هایی از آن را که مربوط به تهیه یخ مصنوعی در فصول مختلف سال می باشد و وصایای کندی به فرزندش ابوالعباس را در اثر خود آورده است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الأنباء 340. 2 ـ مطرح الأنظار 45. 3 ـ عیون الانباء 340. 4 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 92. 5 ـ عیون الانباء 340. 6 ـ عیون الانباء 124 و 288.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 17 / 397؛ هدیة العارفین 1 / 450؛ مختصر تاریخ الطب العربی 2 / 444؛ ریحانة الادب 7 / 406؛ معجم المؤلفین 6 / 99.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

عبداللّه ـ هروی

عبداللّه ـ هروی (396 ـ 481ه)

ابواسماعیل عبداللّه بن محمدبن علی هروی مشهور به خواجه عبداللّه انصاری.

وی در سال 3961 در قندوز افغانستان متولد شد2 و از نسل ابوایوب انصاری صحابی معروف پیامبر اسلام صلی الله علیه و آلهاست. او از فقهای برجسته حنبلی3 و یکی از بزرگان ادبیات و عرفان و تصوف ایران است. 4 علوم خویش را از استادان بسیاری فرا گرفته است. از افرادی چون ابوالفضل جارودی هروی حدیث شنیده و روایت کرده است. از ابوزکریا سجزی علاوه بر استماع حدیث، تفسیر را نیز آموخته است. برای ادامه تحصیلات و فراگیری فقه و حدیث به نیشابور، 5 توس و بسطام مسافرت کرده و از علمای آن دیار از جمله ابوسعید صیرفی و ابونصر مقری بهره برده است. 6 خواجه عبداللّه در علوم گوناگونی از قبیل تفسیر، 7 لغت، 8 تاریخ، 9 شعر، 10 انساب و ادبیات عرب مهارت داشت11 و به زبان فارسی، عربی و هروی قدیم مسلط بود و بیش از شصت هزار بیت شعر عربی سروده است. 12 به گفته خویش دوازده هزار حدیث حفظ داشته است. 13 وی از مخالفان سرسخت اشاعره بود و مکاتباتی بین آنان صورت گرفت؛ از جمله مکاتبه ای بین او و عبداللّه لرحمن بن منده. 14 انصاری دارای شاگردانی نیز بوده که از آن میان افرادی چون ابوالفتح کروخی15 و نصربن سیّار را می توان نام برد. 16 در بعضی منابع آمده است که انصاری به دلیل اتهام برخی از بزرگان هرات، در سال 478 از هرات اخراج و به همراه زن و فرزندش به خارج شهر تبعید گشت. پس از مدتی به شهر پوشنگ و از آنجا نیز به