تاریخ الفارقی 211؛ التحفة اللطیفه 3 / 86؛ الفوائد البهیه 246؛ شذرات الذهب 3 / 358؛ البدایة و النهایه 12 / 128؛ تاریخ الاسلام 32 / 229؛ مرآة الجنان 3 / 94؛ طبقات الشافعیه (ابن هدایه ا) 174؛ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 165؛ النجوم الزاهره 5 / 121؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 255؛ مفتاح السعاده 2 / 97؛ ذیل تاریخ بغداد 16 / 85؛ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 19 / 174.

محمود هیئتی

عبداللّه لملک ـ حرانی

عبداللّه لملک ـ حرانی (366 ـ 420ه)

عبداللّه لملک بن محمد بن عبیداللّه بن احمد حرانی مسبّحی.

وی اصالتاً اهل حرّان بود، ولی در مصر به دنیا آمد و در همانجا هم رشد و نمو یافت و به فراگیری علوم مشغول گردید. 1 او که سال 366ه به دنیا آمده بود، توانست به درجات عالیه ای نایل آید. علمای رجال اهل سنت او را ادیب، مؤلف و رافضی نادان خوانده اند. حرانی دارای آثار بسیاری بوده است که عبارت اند از: تاریخ مصر، الادیان و العبادات، انواع الجماع، در چهار مجلد، التلویح والتصریح درباره شعر در سه مجلد، القضایا الصائبه را که درباره نجوم و ستاره شناسی است در 1500 صفحه به رشته تحریر درآورده است. حرانی پس از 54سال عمر سرانجام سال 420ه از دنیا رفته است. 2 از آن رو که رافضی خوانده اند، دست کم گرایش های شیعی داشته است.

پی نوشت ها

[1] ـ النجوم الزاهره 4 / 271. 2 ـ العبر 2 / 241.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 7 / 344؛ مرآة الجنان 3 / 36؛ حسن المحاضره 1 / 452؛ شذرات الذهب 3 / 216؛ کشف الظنون 2 / 1755؛ معجم المؤلفین 6 / 191.

رضا جعفری نوقاب

عبداللّه لملک ـ خرکوشی

عبداللّه لملک ـ خرکوشی (م406ه)

ابوسعد عبداللّه لملک بن محمدبن ابراهیم خرگوشی نیشابوری.

وی اهل نیشابور بود. در کودکی فقه شافعی را نزد ابوالحسن ماسرجسی آموخت1 و برای کسب علوم بیشتر به شهرهای گوناگون از جمله مکه، مصر، 2 شام3 و بغداد، 4 سفر کرد و بسیاری از بزرگان را ملاقات نمود و از افرادی مانند یحیی بن منصور قاضی، حامدبن محمد هروی، محمدبن حسن سراج، 5 اسماعیل بن نجید سلمی، بشربن احمد اسفرایینی و دیگران بهره برد. او فردی محدث،
عالم، فقیه، فاضل6 و مفسر بود. 7 او مجلس املایی در نیشابور به مدت دو سال برپا کرده بود. 8 روایتگرانی همچون حاکم نیشابوری، 9 ابومحمد خلال، ابوالقاسم ازهری، عبداللّه لعزیز ازجی و ابوالقاسم تنوخی از جمله شاگردان او به شمار می روند. ابوسعد فردی مورد اعتماد، پارسا و زاهد بود10 و در انجام کارهای خیر شهرت داشت. 11 او از دست مایه خود امرار معاش می کرد. 12 پس از سفر به مکه به نیشابور مراجعت کرد و در آنجا بیمارستان، 13 مدرسه و کتابخانه ای احداث نمود. 14 او دارای مذهب شافعی15 و در عقیده پیرو اشاعره بود و در علوم شریعت، دلایل نبوت و سیره عباد و زهاد کتاب هایی تصنیف نمود که عبارت اند از: دلائل النبوة، التفسیر، الزهد، 16 البشارة و النظاره، تهذیب الاسرار فی طبقات الاخیار، سیرالعباد و الزهاد، شرف المصطفی، شرف النبوه، شعائر الصالحین، و لوامع17 می باشد. خرگوشی در جمادی الاولی18 سال 40619 یا 407ه در نیشابور درگذشت و در آنجا دفن شد. 20

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 351. 2 ـ همان. 3 ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 502. 4 ـ تاریخ بغداد 10 / 432. 5 ـ تاریخ بغداد 10 / 432. 6 ـ الانساب 2 / 351. 7 ـ تاریخ الاسلام 28 / 162 و 163. 8 ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 502. 9 ـ الانساب 2 / 351. 10 ـ تاریخ بغداد 10 / 432. 1
[1] ـ الانساب 2 / 351. 12 ـ تبیین کذب المفتری 234. 13 ـ الانساب 2 / 351. 14 ـ تبیین کذب المفتری 234. 15 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 222. 16 ـ تاریخ الاسلام 28 / 162 و 163. 17 ـ هدیة العارفین 1 / 625. 18 ـ تبیین کذب المفتری 234. 19 ـ تاریخ بغداد 10 / 432. 20 ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 502.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1045؛ المنتظم 15 / 115؛ اللباب 1 / 436؛ العبر 2 / 214؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 256؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1066؛ شذرات الذهب 3 / 184؛ هدیة العارفین 1 / 625؛ معجم المؤلفین 6 / 188.

محمود هیئتی

عبداللّه لملک ـ خشنی

عبداللّه لملک ـ خشنی (م454ه)

ابومروان عبداللّه لملک بن غَصن خشنی اندلسی حجاری.

او از وادی حجاره اندلس برخاست و نزد ابوولید یونس بن عبداللّه قاضی شاگردی کرد. او را فقیه، ادیب، شاعر و توانا در نظم و نثر دانسته اند. مأمون بن ذی النون حاکم طلیطله برای مدتی او را به حبس انداخت. 1 سرانجام ابن هود نزد مأمون از وی شفاعت کرد و از زندان