ابن سینا به فرمان علاءالدوله خواست به رصد کواکب و تنظیم زیج جدیدی بپردازد، ابوعبید را مأمور تهیه ابزار و آلات و استخدام صنعتگران کرد. 4 او فردی فقیه و حکیم بود و آثارش به شرح ذیل است شرح رساله حی بن یقظان بوعلی، کتاب الحیوان، 5 خلاص ترکیب الافلاک، رساله ای در هندسه، شرح حال بوعلی سینا، شرح قصیده عینیه ابن سینا، مقدمه بر کتاب شفای ابن سینا. 6 او سرانجام در سال 438ه در همدان درگذشت. 7

پی نوشت ها

[1] ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 5 / 700. 2 ـ تاریخ الحکماء الاسلام 117. 3 ـ ریحانة الادب 1 / 436. 4 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 5 / 700. 5 ـ تاریخ الحکماء الاسلام 117. 6 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 5 / 700. 7 ـ ریحانة الادب 1 / 436.

دیگر منابع: درة الاخبار و لمعة الانوار (ترجمه تتمه صوان الحکمه) 66؛ تاریخ الحکماء 417 و 419؛ عیون الانباء 437، 440 و 457؛ لغت نامه دهخدا 1 / 540؛ معجم المؤلفین 6 / 207؛ الذریعه 25 / 247.

محمود هیئتی

عبداللّه لواحد ـ قشیری

عبداللّه لواحد ـ قشیری (418 ـ 494ه)

ابوسعید عبداللّه لواحدبن عبداللّه لکریم بن هوازن قشیری نیشابوری.

در سال 418ه متولد شد. دوران کودکی و نوجوانی خود را در عبادت و فراگیری علوم سپری کرد1 و به منظور آموختن حدیث به جوین، توس، ری، بغداد و همدان سفر نمود2 و از کسانی مانند علی بن محمد طرازی، ابوسعد نصروی، خطیب بلخی، ابواسحاق ارموی، قاضی ابوالطیب طبری، ابومحمد جوهری و ابویعلی فراء حدیث شنید. 3 از پدرش نیز مطالب بسیاری آموخت. ابوسعید دارای حافظه ای قوی بود و ادبیات عرب را به خوبی می دانست و در نوشتن و سرودن شعر دستی توانا داشت. او در حجاز و بغداد حدیث نمود و محدثانی مانند دو فرزندش هبه الرحمن و ابوصالح عبداللّه لملک، ابوطاهر سنجی و عبداللّه بن فراوی، 4 همچنین ابوالسعود احمدبن علی ابن مجلی و ابوالقاسم بن سمرقندی از او روایت کرده اند. 5 قشیری سپس به نیشابور مراجعت نمود. او مجلس املایی در مدرسه نظامیه نیشابور داشت که به حل مشکل عبارات و استنباط معانی و اشارات می پرداخت و آنها را با حکایات و اشعار آمیخته و بیان
می نمود. ابوسعید به دلیل احترام به زین الاسلام جلسات خود را منحصر در جواب مسائل و روایت اخبار و حکایات گذشتگان و بزرگان کرده بود. او پس از مرگ امام الحرمین، حدود پانزده سال در جامع منیعی نیشابور به ایراد خطبه پرداخت و در هر جمعه خطبه جدیدی که جامع فواید بود ایراد می کرد. 6 سبکی به نقل از ابوبکر سمعانی می نویسد: او بزرگ نیشابور از حیث زهد و پارسایی، بلکه بزرگ خراسان بود و من در استادان خود پرهیزکارتر و عالم تر از او ندیدم. ابوسعید شافعی مذهب بود. و در سال 494ه در نیشابور درگذشت. 7 از او اثری مکتوب که خود تألیف کرده باشد، ذکر نشده است و آنچه از او باقی مانده مجموع خطبه هایی است که در هر جمعه ایراد کرده و سپس گردآوری شده است. 8

پی نوشت ها

[1] ـ المنتخب من السیاق 519. 2 ـ ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار) 16 / 248. 3 ـ المنتخب من السیاق 519. 4 ـ تاریخ الاسلام 34 / 189. 5 ـ ذیل تاریخ بغداد 16 / 248. 6 ـ المنتخب من السیاق 519. 7 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 226. 8 ـ هدیة العارفین 1 / 634.

دیگر منابع: العبر 2 / 369؛ الانساب 4 / 503؛ طبقات الشافیعه (اسنوی) 2 / 159؛ شذرات الذهب 3 / 401؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 328؛ مرآة الجنان 3 / 120؛ طبقات الشافیعه (ابن هدایه ا) 145.

محمود هیئتی

عبداللّه لواحد ـ مطرّز

عبداللّه لواحد ـ مطرّز (355 ـ 439ه)

ابوالقاسم عبداللّه لواحدبن محمدبن یحیی مطرّز بغدادی.

سال 355ه در بغداد به دنیا آمد و در الدجاج بغداد ساکن بود. 1 رجال نویسان اهل سنت او را از شعرای مشهور بغداد دانسته و گفته اند دارای اشعاری در مدح، هجو، غزل و زهد می باشد. 2 خطیب بغدادی بیشتر اشعار ابوالقاسم را نزدش فرا گرفت. اثر او دیوان شعر می باشد. مطرّز در سال 439ه از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5 / 321. 2 ـ تاریخ اسلام 29 / 474. 3 ـ تاریخ بغداد 11 / 16.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 9 / 543؛ تاریخ ابن وردی 1 / 340؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 168؛ الاعلام 4 / 177؛ ریحانة الادب 5 / 323؛ هدیة العارفین 1 / 633؛ المنتظم 15 / 310؛ معجم المؤلفین 6 / 214.

احسان آذرکمند