عبداللّه لوهاب ـ

ثعلبیعبداللّه لوهاب ـ ثعلبی (362 ـ 422ه)

ابومحمد عبداللّه لوهاب بن علی بن نصر ثعلبی بغدادی ملقب به ابن طوق.

در هفتم شوال سال 362ه در بغداد متولد شد. 1 فقه، اصول و کلام را نزد قاضی ابوبکر باقلانی آموخت؛ همچنین فقه را نزد اصحاب ابهری مانند ابوالحسن ابن قصار و ابوالقاسم ابن الجلاب فرا گرفت. 2 او به شهرهای دمشق و میافارقین سفر کرد3 و از افرادی مانند ابوعبداللّه بن عسکری، عمربن محمدبن سَبَنک و ابوحفص بن شاهین حدیث شنید. 4 ابن طوق فردی ادیب، شاعر، 5 فقیه و محدث و دارای نظراتی خوب و عباراتی زیبا بود. 6 ابن بسام بسیار او را ستوده است. 7 ابواسحاق شیرازی وی را ملاقات کرده و از او مطالبی شنیده است. 8 افرادی همچون ابن عمروس، ابوالفضل مسلم دمشقی و ابوالعباس ابن قشیر دمشقی نزد او فقه آموختند. 9 خطیب بغدادی گوید نزد او حدیث شنیده و او را فردی مورد اعتماد و دارای مذهب مالکی می داند؛ 10 همچنین قضاوت برخی شهرهای عراق، ناحیه جبال و مصر را بر عهده داشت. 11 او کتاب هایی در زمینه فقه، اصول، مذهب مالک و مسائل اختلافی تألیف نمود که عبارت اند از: الادلة فی مسائل الخلاف، 12 المعونه، 13 الجوهرة فی مذاهب العشره، الرحبه، النصرة لمذهب امام دار الهجره، 14 التلقین، شرح الرساله، شرح المدّونه، الردّ علی المزنی، الاغادة فی اصول الفقه، عیون المسائل، 15 شرح فصول الاحکام، اختصار عیون المجالس. 16 او در آخر عمر از بغداد به مصر رفت17 و صاحب ثروت بسیاری شد18 و سرانجام براثرغذایی که خورده بود19 در شعبان سال42120 یا 422ه در مصر درگذشت21 و در قرافه دفن شد. 22

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الاعیان 3 / 222. 2 ـ ترتیب المدارک 2 / 692. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 37 / 337. 4 ـ تاریخ بغداد 11 / 31 و 32. 5 ـ طبقات الفقهاء (شیرازی) 168. 6 ـ تاریخ بغداد 11 / 31 و 32. 7 ـ الذخیرة فی محاسن اهل الجزیره 4 / 2 / 515 و 517. 8 ـ طبقات الفقهاء (شیرازی) 168. 9 ـ ترتیب المدارک 2 / 692. 10 ـ تاریخ بغداد 11 / 31 و 32. 1
[1] ـ دیباج المذهب 261. 12 ـ معجم المؤلفین 6 / 227. 13 ـ وفیات الاعیان 3 / 219. 14 ـ هدیة العارفین 1 / 637. 15 ـ ترتیب المدارک 2 / 692. 16 ـ الاعلام 4 / 184. 17 ـ تاریخ بغداد 11 / 31 و 32. 18 ـ طبقات الفقهاء (شیرازی) 168. 19 ـ ترتیب المدارک 2 / 692. 20 ـ تاریخ مدینة دمشق 37 / 337.
2
[1] ـ تاریخ بغداد 11 / 31 و 32. 22 ـ بدائع الزهور 1 / 213.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 835؛ البدایة و النهایه 12 / 32؛ مرآة الجنان 3 / 33؛ النجوم الزاهره 4 / 276؛ شذرات الذهب 3 / 223؛ تاریخ الاسلام 29 / 85؛ فوات الوفیات 2 / 419؛ معجم المؤلفین 6 / 226؛ هدیة العارفین 1 / 637؛ مختصر تاریخ دمشق 15 / 238؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 284؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 429؛ تبیین کذب المفتری 246؛ المنتظم 15 / 221 و الکامل فی التاریخ 9 / 422.

محمود هیئتی

عبداللّه لوهاب ـ حرّانی

عبداللّه لوهاب ـ حرّانی (م 476ه)

ابوالفتح عبداللّه لوهاب بن احمدبن عبداللّه لوهاب خزار بغدادی حرّانی.

در نام وی اختلاف می باشد. 1 او بغدادی بود و در حران سکونت داشت و از محضر استادانی چون ابوطالب عشاری و احمد برغانی حدیث شنید. او از حران به منظور کسب علم و شرکت در مجلس درس پدرش وارد بغداد شد و فقه را نزد پدرش آموخت. او فقیه، خطیب، واعظ، مفتی و از مدرسین زبردست حران بود و افرادی چون احمدبن محمدبن حامد حرانی و مکی بن عبداللّه لسلام مقدسی از او روایت کرده اند. او از جانب پدرش قضاوت شهر حران را برعهده گرفت و بسیاری از مصنفات پدرش را بازنگری و جمع آوری نمود. مذهب او حنبلی بوده و احکام آن مذهب را در آن دیار (حران) منتشر می کرد. او سرانجام به دست مسلم بن قریش عقیلی والی موصل دستگیر و در سال 476ه به دار آویخته شد. 2 رؤس المسائل، اصول الفقه، اصول الدین آثار او می باشد. 3

پی نوشت ها

[1] ـ شذرات الذهب 3 / 352. 2 ـ طبقات الحنابله 2 / 245. 3 ـ ذیل طبقات الحنابله 3 / 43.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 32 / 170؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 560؛ توضیح المشتبه 2 / 377؛ تبصیر المنتبه 1 / 258؛ العبر 2 / 335؛ الکامل فی التاریخ 10 / 129؛ الاعلام 4 / 180؛ معجم المؤلفین 6 / 218.

عبداللّه لعلی باقری

عبداللّه لوهاب ـ فامی

عبداللّه لوهاب ـ فامی (414 - 500ه)

ابومحمد عبداللّه لوهاب بن محمدبن عبداللّه لوهاب فامی شیرازی فارسی.

در سال 414ه متولد شد1 و بعد از سپری کردن دوران طفولیت به تحصیل علوم پرداخت. وی نزد افرادی همچون ابوبکر احمدبن حسن،