دیگر منابع: اعیان الشیعه 8 / 136؛ امل الآمل 2 / 167؛ معجم رجال الحدیث 11 / 74؛ الذریعه 2 / 368، 3 / 206 و 18 / 368.

محمد غفوری

عبیداللّه ـ علوی

عبیداللّه ـ علوی (قرن پنجم هجری)

ابوالفتح عبیداللّه بن موسی بن احمدبن محمد بن احمدبن موسی بن محمدتقی الجواد علیه السلام علوی هاشمی.

از نوادگان امام جواد علیه السلام و دانشمندی باورع و محدثی موثق و مورد اعتماد بود. 1 در کتاب امل الآمل از نسب وی امام جواد، امام رضا و امام کاظم علیهم السلامحذف شده اند؛ 2 از این رو برخی چنین پنداشته اند شاید از نوادگان احمدبن موسی معروف به شاه چراغ باشد. 3 ابوالفتح چند کتاب دارد که نشان دهنده تخصص او در فقه، تاریخ و انساب است. این آثار عبارت اند از: الحلال و الحرام، الادیان و الملل و انساب آل الرسول. عبداللّه لرحمان بن احمدبن حسین شیخ مفید نیشابوری (م485ه) راوی این کتاب ها می باشد. 4 ابوسعید محمدبن احمد، برادر عبداللّه لرحمان نیشابوری نیز از او روایت کرده است. 5 تاریخ وفات عبیداللّه در دست نیست، اما با توجه به وفات شاگردش مفید نیشابوری که شاگرد شیخ طوسی (م450ه) نیز بوده، به دست می آید ابوالفتح علوی نیز در قرن پنجم هجری می زیسته و با شیخ طوسی معاصر بوده است. گذشته از آن، پدرش در سال 375ه زنده بوده و به زیارت جد اعلایش امام رضا علیه السلامرفته است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 111. 2 ـ امل الآمل 2 / 168. 3 ـ ریاض العلماء 3 / 305. 4 ـ فهرست منتجب الدین 111. 5 ـ الذریعه 1 / 404. 6 ـ همان 2 / 379.

دیگر منابع: جامع الرواة 1 / 530؛ بحار الأنوار 102 / 244؛ تنقیح المقال 2 / 241؛ منتهی المقال 4 / 289؛ اعیان الشیعه 8 / 134؛ طرائف المقال 1 / 174؛ معجم رجال الحدیث 11 / 86؛ الذریعه 7 / 61؛ دایرة المعارف الشیعیة العامه 12 / 490.

محمد غفوری

عبیداللّه ـ علوی

عبیداللّه ـ علوی (37
[1] ـ 450ه)

ابوالقاسم عبیداللّه بن علی بن عبداللّه علوی رقی.

لقب او گویای این است که وی از علویان می باشد. عبیداللّه در سال 371 در رقه از شهرهای شرقی سوریه کنونی زاده شد؛ 1 ولی
هنگام دانش اندوزی در بغداد می زیست و از محضر ابواحمد فرضی2 ربعی و معرّی بهره علمی برد3 و خطیب بغدادی از او بهره برد. او یکی از علمای برجسته در لغت و ادبیات و آشنا به علم قرائت و شقوق میراث گزارش شده است. علوی در سال 450 در بغداد درگذشت و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد. 4 القوافی اثر رقی است. 5

پی نوشت ها

1ـ الانساب 3 / 84. 2 ـ تاریخ بغداد 10 / 387. 3 ـ بغیة الوعاة 2 / 127. 4 ـ تاریخ بغداد 10 / 388. 5 ـ بغیة الوعاة 2 / 127.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 30 / 249؛ المنتظم 16 / 40؛ کشف الظنون 5 / 648؛ معجم المؤلفین 6 / 241؛ الاعلام 4 / 195؛ وفیات الاعیان 6 / 191.

عبداللّه لعلی باقری

عبیداللّه ـ قرطبی

عبیداللّه ـ قرطبی (365 ـ 444ه)

ابوبکر عبیداللّه بن احمدبن عبیداللّه قرطبی قرشی تیمی.

اصل او از قرطبه بوده و در اشبیلیه سکونت داشت1 و از استادانی مثل اصیلی و ابوعمر اشبیلی روایت کرده و ابن خزرج از او روایت دارد. او فقیه، محدث و از علمای برجسته در علم ادب و عالم به مذهب مالکی بود و دارای استنباط نیکو و تیزفهم2 بود و از مفتیان بنام اشبیلیه به شمار می رفت. او در اواخر عمرش نابینا شد3 و در 22 محرم 444ق درگذشت. کتاب اوقات الصلوات علی مذاهب العلماء تألیف اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ ترتیب المدارک 2 / 757. 2 ـ کتاب الصله 1 / 302. 3 ـ ترتیب المدارک 2 / 757. 4 ـ کتاب الصله 1 / 302.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 30 / 95؛ کشف الظنون 5 / 451.

عبداللّه لعلی باقری

عبیداللّه ـ قرطبی

عبیداللّه ـ قرطبی (400 ـ 460ه)

ابومروان عبیداللّه بن محمّدبن مالک فقیه مالکی قرطبی.

درباره نام وی اختلاف است. 1 او در سال 400ه در قرطبه اندلس به دنیا آمد. 2 در ابتدا به حریربافی اشتغال داشت؛ سپس برای کسب دانش به طلیطله رفت. پس از مدتی به شهر خود برگشت و با تلاش بیشتر به تحصیل علم و دانش پرداخت و از ابن اصبغ ابوالقاسم حاتم بن محمد قرشی و دیگران فقه آموخت. 3 عبیداللّه در عصر خود