با لغت و ادب هم آشنا بود و اشعار شاعرانی مانند ابن معتز و ابوعبداللّه مفجع را به اندلس برد. افزون بر فضل و عقل، 3 ادب در کلام و اخلاق نیکو نیز به مزایای او افزوده بود. آثاری که ابن ضابط تألیف نمود، عبارت اند از: رحلة الی المشرق، العوالی و الاقتصاد فی القرئات السبع. 4 اشعاری نیز از او باقی مانده است. ابوعمرو بعد از بازگشت به اندلس به عنوان فرستاده صنهاجی امیرقیروان به قسطنطنیه رفت، ولی بعداً از آن کار منصرف شد. منابع وفات وی را پس از سال 440ه دانسته اند. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 204. 2 ـ کتاب الصله. 3 ـ جذوة المقتبس. 4 ـ الاعلام 4 / 204. 5 ـ کتاب الصله 409.

دیگر منابع: الدبیاج المذهب 288 ـ 289؛ فهرسة ابن خیر 435؛ ترتیب المدارک 2 / 789؛ بغیة الملتمس 410؛ معجم المؤلفین 6 / 251؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 127 - 128؛ الحلل السندسیه 1 / 322.

پژوهشکده

عثمان ـ طرسوسی

عثمان ـ طرسوسی (م 401ه)

ابوعمرو عثمان بن عبداللّه بن ابراهیم بن محمد طرسوسی.

وی در دمشق، طرابلس و طرسوس از ابوعلی محمدبن آدم فزاری، خیثمه بن سلیمان، ابن علاف و علی بن حسین حذّاء حدیث شنید. ابوعمرو قاضی معره النعمان، شهری در سوریه بود و روایتگرانی مانند ابوحصین عبداللّه بن محسن معری، عبداللّه لواحدبن محمد کفرطابی، ابوعلی اهوازی و قاضی ابوالفضل سعدی از او روایت نمودند. 1 او فردی فاضل، ادیب و کاتب بود و بسیاری از کتب ادبیات و اشعار را به خط خود نوشت. اشعار گروهی از معاصران خود از جمله ابوالعباس صقری و ابوالعباس ناشی ء و دیگر شعرای سیف الدوله را جمع آوری نمود. 2 وی سرانجام در سال 401ه در کفرطاب، از شهرهای سوریه درگذشت. 3 کتاب های اخبار الحجّاب و سیرالثغور فی اخبار طرسوس اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 38 / 418. 2 ـ معجم الادباء 12 / 128. 3 ـ تاریخ مدینة دمشق 38 / 418. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 653.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 28 / 45؛ الاعلام 4 / 208؛ مختصر تاریخ دمشق 16 / 102؛ معجم المؤلفین 6 / 258.

محمود هیئتی

عثمان ـ عراقی

عثمان ـ عراقی (م حدود 500ه)

ابومحمد عثمان بن عبداللّه بن ابی الحسن عراقی.

کحّاله او را متکلم و حنفی مذهب توصیف نموده و کتاب الفرق را اثر او می داند. وفات وی حدود سال 500 ثبت شده است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 6 / 258، به نقل از بروکلمان.

دیگر منابع: عبداللّه بن سبا (سیدمرتضی عسکری) 2 / 329.

سیدمحمد علوی

عثمان ـ نیشابوری

عثمان ـ نیشابوری (م416ه)

عثمان نیشابوری خرکوشی جداوی.

وی اهل نیشابور بود و در آن شهر سکونت داشت. ویژگی که او را برجسته کرده، موعظه گری اوست. او واعظ بود و مردم را نصیحت می کرد و کتاب هایی نه چندان وزین دراین باره نوشت که در آن از احادیث جعلی و کلمات سخیف استفاده کرده است. او در سال 396 نزد قادر عباسی رفت تا خلیفه برای او دعا کند؛ زیرا به گمان خود هر امامی یک دعای مستجاب دارد. خرکوشی در شهر نیشابور از مقام والایی برخوردار بود و پناهگاه مردم به شمار می رفت و در عین حال متواضع بود. وقتی که سیل نیشابور را فرا گرفته و مردمان بسیاری مردند، او خود متولی غسل آنان شد. گفته شد حدود ده هزار جسد را شست و دفن کرد. حاکمان وقت نیز به او احترام می گذاشتند. محمود غزنوی جهت احترام او از جای برمی خاست و هنگامی که وی به دیدارش می رفت به استقبالش می آمد. یکی از روزها که محمود به دیدار او رفته بود، خرکوشی گرفتن مالیات را به دست حاکم، گدایی از ضعیفان دانست و محمود را از این کار منع کرد. وی در سال 416ه درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 15 / 172.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 9 / 350؛ البدایة و النهایه 12 / 19؛ معجم المؤلفین 6 / 271.

پژوهشکده