دیگر منابع: تاریخ بغداد 12 / 322؛ بغیة الملتمس 433؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1088 و 1089؛ طبقات الحفّاظ 422؛ هدیة العارفین 1 / 665؛ معجم المؤلفین 6 / 286.

پژوهشکده

عقیل ـ نقیب

عقیل ـ نقیب (حیات 426ه)

ابوالعباس عقیل بن حسین بن محمد نقیب.

وی از عالمان بزرگ شعیه و از نسل محمد حنفیه بود که او را در ردیف سید مرتضی و شیخ طوسی برشمرده اند. عقیل از شیخ ابوعلی حسن بن عباس بن محمد کرمانی خطیب روایت دارد و ابوسعید محمدبن احمدبن حسین نیشابوری از وی روایت کرده است. شیخ منتجب الدین رازی او را فقیه، محدث، راوی و از سادات مورد اعتماد دانسته و ستوده است. از آثار برجای مانده از او کتاب الصلاة، الامالی و مناسک الحج می باشد. 1 او تا سال 426 در قید حیات بوده است. 2 اطلاعات دیگری از نامبرده به دست نیامد.

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست شیخ منتجب الدین 112. 2 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 114.

دیگر منابع: ریاض العلماء 3 / 320؛ اعیان الشیعه 8 / 147؛ معجم رجال الحدیث 11 / 159؛ تنقیح المقال 2 / 255؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 5 / 256؛ معجم المؤلفین 6 / 289؛ الذریعه 2 / 311.

محمدجعفر مرادی

علی ـ آمدی

علی ـ آمدی (م 468ه)

ابوالحسن علی بن محمدبن عبداللّه لرحمن بغدادی آمدی.

نیاکان و اجداد وی بغدادی بودند و خود نیز در بغداد به دنیا آمده است. 1 وی از فقیهان برجسته حنابله بود. فقه را نزد استادانی چون قاضی ابویعلی فرا گرفت و از بزرگانی چون ابوالقاسم بن بشران و ابوالحسین بن حرّانی حدیث شنیده و روایت کرده است. 2 زمانی در جامع منصور بغداد به تدریس و مناظره و فتوا اشتغال داشت و بسیاری از اهل علم از وی بهره مند می شدند، ولی پس از شورش ارسلان بساسیری در سال 450 که به سقوط دولت قائم بامرا عباسی منجر شد، از بغداد خارج شد و به شهر مرزی آمِد در دیاربکر رفته و ساکن آنجا گشت و در همانجا نیز کلاس درس برپا داشته و به تدریس علوم مشغول شد. از جمله شاگردان وی در درس فقه ابوالحسن بن غازی و ابوالقاسم بن فرّاء می باشند. 3 او دارای کتاب عمدة الحاضر و کفایة
المسافر در فقه حنبلی در چهار مجلد است. 4 او در سال 467 یا 468 در شهر آمِد از شهرهای استان دیاربکر عراق درگذشت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 328. 2 ـ طبقات الحنابله 2 / 234. 3 ـ الذیل علی طبقات الحنابله 3 / 9. 4 ـ معجم المؤلفین 7 / 208. 5 ـ تاریخ الاسلام 31 / 351.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1166.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ ابن لؤلؤ

علی ـ ابن لؤلؤ (437ه)

علی بن محمدبن لؤلؤ.

او از محدثان شیعی در قرن پنجم هجری بود. در سال 437ه از شیخ طوسی استفاده کرد. به گفته ابن حجر شیخ طوسی از او به نیکی یاد کرده و او را ستوده است. او اثری در زمینه کلام از خود بر جای گذاشت که درباره غیرممکن بودن دیدن خدا به چشم عادی بحث کرده است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ لسان المیزان 4 / 256.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7 / 228.

مرتضی نجفی

علی ـ ابن مسلمه

علی ـ ابن مسلمه (455 ـ 493ه)

ابوالقاسم علی بن مظفر بن علی ابن مسلمه مشهور به ابن ابن رئیس الرؤسا.

او فرزند مظفر ـ قائم مقام وزیر مقتدی عباسی ـ1 و نوه رئیس الرؤسا، یعنی وزیر قائم بامرا عباسی2 بود؛ ازهمین رو نیز به ابن ابن رئیس الرؤسا شهرت یافت. علی در سال 455ه در خانه علم و دانش به دنیا آمد و در جمع عالمان رشد یافت. 3 ابوالقاسم ادیب بود و در نثر نیز مهارت داشت. آثار منظوم او که بعضی از آنها را صفدی در کتاب خود آورده است، نشان از تخصص او دارد. وی نامه هایی نیز به نثر نوشته بود. ابوالقاسم پس از 38 سال زندگی در 493ه درگذشت. 4

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 17 / 46. 2 ـ تاریخ بغداد 11 / 391. 3 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 280. 4 ـ الوافی بالوفیات 22 / 198 ـ 199.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7 / 244؛ معجم الانساب و الأسرات الحاکمه فی التاریخ الاسلامی 20.

مرتضی نجفی