علی ـ

باخرزیعلی ـ باخرزی (م 467ه)

ابوالحسن علی بن حسن بن علی سِنخی باخرزی.

او اهل باخَرز از توابع نیشابور بود. 1 در جوانی به فراگیری فقه شافعی نزد ابومحمد جوینی پرداخت2 و از ملازمان وی و در سلک اصحاب او درآمد. 3 همچنین حدیث را از افرادی مانند ابوعثمان صابونی، عبیداللّه بن احمد مکیال و محمدبن ابراهیم مزکی فرا گرفت. 4 او فردی فقیه و ادیب بود و ادبیات او بر فقهش غلبه پیدا کرد و به آن شهرت یافت. 5 ابوشجاع فارس بن حسین ذهلی از جمله شاگردان وی به شمار می رود. 6 او مدتی نیز به فن کتابت پرداخت و در دیوان رسائل خدمت می کرد؛ سپس در دوران حکومت قائم بامرا همراه پدرش وارد بغداد شد و به وزیر ابونصر کُندری (وزیر طغرل بیک) پیوست. 7 او مدتی در بصره و سپس کرخ بغداد ساکن شد و با علما و مردم آنجا معاشرت داشت تا اینکه رسوم و اصطلاحات آنها را فرا گرفت8 و سپس به خراسان مراجعت کرد. 9 آثار وی کتاب معروف دمیة القصر، دیوان شعر، 10 الاربعون در حدیث، 11 رسالة الطرد، 12 و اختیار البکر من الثیب درباره اشعار متنبی13 می باشد. باخرزی در ذیقعده سال 467ه در باخرز به قتل رسید. 14

پی نوشت ها

[1] ـ ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار) 18 / 295 و 294. 2 ـ وفیات الاعیان 3 / 387. 3 ـ الانساب 1 / 248. 4 ـ ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار) 18 / 295 و 294. 5 ـ وفیات الاعیان 3 / 387. 6 ـ ذیل تاریخ بغداد (ابن نجار) 18 / 295 و 294. 7 ـ الانساب 1 / 248. 8 ـ معجم الادباء 13 / 34 و 39. 9 ـ الانساب 1 / 248. 10 ـ وفیات الاعیان 3 / 387. 1
[1] ـ معجم المؤلفین 7 / 65. 12 ـ دایرة المعارف بزرگ 11 / 56. 13 ـ تاریخ الادب العربی 5 / 27. 14 ـ الانساب 1 / 248.

دیگر منابع: خریدة القصر 28، 126، 326؛ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد (ابن دمیاطی) 19 / 186؛ معجم البلدان 1 / 316؛ آثار البلاد و اخبار العباد 447؛ مفتاح السعاده 1 / 240؛ تاریخ الاسلام 31 / 238؛ العبر 2 / 323؛ هدیة العارفین 1 / 692؛ اللباب 1 / 104؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 363؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 309؛ الکامل فی التاریخ 10 / 33 و 9 / 587؛ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 256؛ مرآة الجنان 3 / 73؛ النجوم الزاهره 5 / 99؛ البدایة و النهایه 12 / 112؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 114؛ شذرات الذهب 3 / 327؛ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 5 / 26؛ معجم المؤلفین 7 / 65؛ دایرة المعارف الشیعیه 13 / 266.

محمود هیئتی

علی ـ

باسغریعلی ـ باسغری (م 467ه)

علی بن احمد (محمد) باسغری خوافی.

وی اهل روستای باسغر از نواحی خواف بود که در شعر و شاعری تبحر داشت. باخرزی این شاعر را از شعرای درباری دانسته است. باسغری دارای دیوان شعری بوده که به ترتیب حروف الفبا جمع آوری نموده بود و این اثر در کتابخانه شیخ فقیه ناصح الدوله ابومحمد فندورجی بوده است. باخرزی (م 467ه) با این شاعر ملاقاتی داشته و اشعاری را که از او شنیده بود، در کتاب دمیة القصر آورده است. 1 باسغری سال 467ه از دنیا رفت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ دمیة القصر و عُصرة اهل العصر 2 / 1177. 2 ـ معجم المؤلفین 7 / 11.

رضا جعفری نوقاب

علی ـ بزاز

علی ـ بزاز (قرن پنجم هجری)

ابوالحسن علی بن معروف بن محمد بزاز بغدادی.

اطلاعات بسیاری از وی در منابع نیست. ابن معروف از محدثان اهل سنت و همانند برادرش ابوالفرج احمد، حنبلی مذهب بوده و در محله مخرم بغداد سکونت داشت. 1 از محمدبن محمد باغندی، ابوالقاسم بغوی، ابوبکربن ابی داود و احمدبن محمدبن جراح ضراب حدیث آموخته و غالب بن هلال حفار، عبداللّه لعزیزبن علی ازجی و احمدبن علی توزی از علی بزاز روایت کرده اند. 2 تاریخ وفات وی به دست نیامد، ولی چون ابن توزی در سال 3853 و ابویعلی ابن فراء در سال 386ه4 از او روایت شنیده اند، برخی وفاتش را پس از آن گفته اند. 5 اما باوجود اینها از آن رو که خطیب بغدادی (م 463) همسایه او بوده و احادیث بسیاری شنیده، 6 به یقین وفاتش در قرن پنجم روی داده است. کتاب های فضائل بنی هاشم و الفوائد المنتقاة الغرائب نوشته ابوالحسن بن معروف است7 که متقی هندی (م 975ه) از کتاب نخست او متعدد بهره برده است. 8

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 5 / 160. 2 ـ همان 12 / 114. 3 ـ همان. 4 ـ عیون الاثر 1 / 429. 5 ـ تاریخ الاسلام 27 / 105. 6 ـ تاریخ بغداد 5 / 160. 7 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 514. 8 ـ کنزالعمال 3 / 360، 753، 4 / 520، 6 / 78، 16 / 122 و ....