پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 13 / 136 و 137. 2 ـ عیون الانباء 429 و 430. 3 ـ لغت نامه دهخدا 1 / 320. 4 ـ الوافی بالوفیات 21 / 13. 5 ـ فوات الوفیات 3 / 13.

دیگر منابع: تتمه یتیمة الدهر 5 / 155؛ دمیة القصر 2 / 57؛ تاریخ حکماء الاسلام 107؛ الذریعة 9 / 1 / 34؛ نشوار المحاضره 4 / 58؛ کشف الظنون 2 / 1762؛ ایضاح المکنون 2 / 379؛ هدیة العارفین 1 / 686.

محمود هیئتی

علی ـ بغدادی

علی ـ بغدادی (42
[1] ـ 475ه)

ابونصر علی بن هبة ا بن علی بغدادی عجلی مشهور به ابن ماکولا.

نیاکان وی اهل جَرباذقان ـ گلپایگان فعلی ـ بودند. بنابر قول مشهور وی در پنجم شعبان 421ه در روستای عُکبرا از توابع بغداد زاده شد. 1 او نساب دان، محدث، رجال شناس2 ادیب3 و شاعری مشهور4 و پسر ابوالقاسم هبه ا، وزیر جلال الدوله و برادرزاده ابوعبداللّه حسین قاضی القضات بغداد بود. 5 در بغداد از دانشمندانی چون ابومحمد کتّانی و ابوالقاسم حنائی حدیث آموخت؛ سپس در طلب دانش به مصر، دمشق، 6 جزیره، بلاد خراسان و ماوراءالنهر سفر کرد و در همه این جای ها از محضر حافظان و محدثان بهره برگرفت. 7 محدثانی چون ابوبکر خطیب بغدادی و ابوالفتح نصربن ابراهیم مقدسی از او روایت نقل کرده اند. 8 مورخان از حافظه شگفت انگیز ابن ماکولا در حدیث و انساب یاد کرده و او را خطیب دوم شمرده اند. 9 وی پاره ای از روزگار خود را در مأموریت های اداری گذراند؛ چنانکه گفته اند: از سوی خلیفه مقتدی با عباسی به بخارا رفت تا از حاکم آنجا طمغان خان بیعت ستاند. 10 ابن ماکولا دارای آثار و تألیفات متعددی است که از آن جمله است: کتاب الوزراء، 11 الاکمال، المؤتلف و المختلف، 12 مفاخرالسیف و کتابی در حدیث. 13

وی سرانجام به دست غلامان ترک خویش کشته شد و اموالش به یغما رفت. در تاریخ و محل قتل او اختلاف بسیار است، برخی قتل وی را در سال 475ه در کرمان14 و برخی در گرگان در سال 485ه15 و گروهی در خوزستان در سال 486ه دانسته اند. 16

پی نوشت ها

[1] ـ وفیات الاعیان 3 / 306. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 569. 3 ـ المستفاد من ذیل تاریخ بغداد 202. 4 ـ المنتظم 17 / 8. 5 ـ وفیات الاعیان
3 / 306. 6 ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 263. 7 ـ تاریخ الاسلام 33 / 219. 8 ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 263. 9 ـ معجم الادباء 15 / 102 و 103. 10 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 575. 1
[1] ـ معجم الادباء 111. 12 ـ المنتظم 17 / 8. 13 ـ هدیة العارفین 1 / 693. 14 ـ المختصر فی اخبار البشر 2 / 194. 15 ـ فوات الوفیات 3 / 111. 16 ـ المنتظم 17 / 8.

دیگر منابع: اللباب 3 / 182؛ الانساب 5 / 229؛ تاریخ ابن الوردی 1 / 368؛ مختصر تاریخ دمشق 18 / 184؛ تذکرة الحفّاظ 4 / 1201؛ النجوم الزاهره 5 / 115؛ شذرات 3 / 381.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ بغدادی

علی ـ بغدادی (328 ـ 417ه)

ابوالحسن علی بن احمدبن عمر بغدادی مشهور به ابن حمّامی.

او در سال 328 در بغداد متولد شد. قرائت را نزد ابوبکر محمدبن حسن نقاش و دیگران آموخت و از ابوعمروابن سماک و دیگران روایت کرده است. 1 ابن حمامی از محدثان مورد اعتماد اهل سنت2 و منحصربه فرد در علم قرائت در دورانش بود. افراد بسیاری از جمله ابوالفتح عبداللّه لواحدبن شیطا و دیگران علم قرائت را از وی آموخته اند و کسانی چون خطیب بغدادی3 و ابوبکر احمدبن بیهقی و دیگران از او روایت کرده اند. 4 آثارش کتاب الاعتکاف، 5 الفوائد الصحاح و الغرائب الافراد است. ابن حمامی در شب یکشنبه بیست و چهارم ماه شعبان در سال 417 درگذشت و در مقبره باب حرب مدفون شد. 6 برخی تاریخ وفاتش را 437ه ذکر کرده اند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 11 / 329 و 330. 2 ـ الاکمال 3 / 289. 3 ـ تاریخ بغداد 11 / 329. 4ـ الانساب 2 / 255. 5ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 471. 6 ـ تاریخ بغداد 11 / 329. 7 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 471.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 385؛ الکامل فی التاریخ 9 / 356؛ تاریخ الاسلام 28 / 426؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 402؛ غایة النهایة 1 / 521؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1073؛ العبر 2 / 233؛ دول الاسلام 218؛ المنتظم 15 / 179.

پژوهشکده

علی ـ بغدادی

علی ـ بغدادی (392 ـ 476ه)

ابوالخطاب علی بن احمدبن عبداللّه بغدادی.

وی در سال 392ه به دنیا آمد. او علم قرائت را نزد حمامی و دیگران فرا گرفت و با تمامی قرائت های هفت گانه آشنا گردید؛ به