دیگر منابع: النجوم الزاهره 4 / 263؛ البدایة و النهایه 12 / 19؛ دمیة القصر 1 / 135؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 381؛ العبر 2 / 231؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 281؛ مرآة الجنان 3 / 23؛ شذرات الذهب 3 / 204؛ الوافی بالوفیات 22 / 116؛ ریاض العلماء 4 / 196؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 125؛ معجم رجال الحدیث 12 / 134؛ معجم المؤلفین 7 / 219؛ الذریعه 9 / 39؛ الاعلام 2 / 177.

سیدمهدی حسینی عربی

علی ـ جُوَینی

علی ـ جُوَینی (م 463ه)

ابوالحسن علی بن یوسف بن عبداللّه بن یوسف جوینی، مشهور به شیخ الحجاز.

وی از اهالی جُوین در حوالی نیشابور و عموی ابوالمعالی جوینی امام الحرمین بود. 1 جوینی برای کسب دانش به سرزمین های گوناگونی سفر کرد. عبداللّه لغافر فارسی می نویسد وی به خراسان، عراق، حجاز و مصر سفر کرد. در مکه مدت درازی اقامت نمود و به جمع آوری و املای حدیث پرداخت و در مسجد مطرز مکه حلقه تدریس برپا ساخت و از همین زمان بود که به شیخ الحجاز شهرت یافت. 2 از میان شیوخ وی، نام کسانی چون ابونعیم اسفراینی و عبداللّه لرحمن بن عمربن نحاس به چشم می خورد. 3 ابوسعد سمعانی، جوینی را از صوفیان خوش مشرب و فاضل خوانده که در دانش حدیث پرتلاش بود. همو می نویسد جوینی شاگردان و راویان بسیاری را تربیت کرده که می توان از آن میان به افرادی چون ابوالقاسم شحامی، محمدبن فضل فراوی و عبداللّه لجباربن محمد خواری اشاره کرد. 4 سبکی، جوینی را در زمره فقهای شافعی برشمرده و آورده وی در خراسان نیز حلقه درس داشت و املای حدیث می کرد. 5 او در نهایت در 463ه در نیشابور از دنیا رفت6 و اثری در تصوف از خود بر جای گذاشت و آن را السلوه نام نهاد. سمعانی نسخه ای از این کتاب را به خط مولف مشاهده کرده است. 7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 2 / 193. 2 ـ المنتخب من السیاق 581. 3 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 298. 4 ـ الانساب 2 / 129. 5 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 298. 6 ـ مختصر تاریخ دمشق 18 / 191. 7 ـ الانساب همان.

دیگر منابع: اللباب 1 / 315؛ تاریخ الاسلام 31 / 124؛ شذرات الذهب 3 / 262؛ هدیة العارفین 1 / 691؛ کشف الظنون 2 / 999؛ معجم المؤلفین 7 / 142.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ

حرانیعلی ـ حرانی (343 ـ 441ه)

ابوالحسن علی بن عمربن محمد حرّانی مشهور به ابن حمصه.

او به علت اینکه نام جدش حمصه بود، به ابن حمصه و حمصی معروف گشت. 1 ابن حمصه سال 343ه در مصر به دنیا آمد. 2 در سنین جوانی از محدث معروف حمزه کنانی بهره فراوان برد و حدیث آموخت. 3 روایاتش از سندهای کم واسطه برخوردار بود. 4 حرانی احادیث شنیده اش را به دیگران نیز نقل می کرد. عبداللّه لعزیز نخشبی و هبه ا شیرازی از او روایت کرده اند. ابن حمصه بخشی از احادیث خود را تحت عنوان مجلس البطاقه روایت و بدین ترتیب یک اثر روایی از خود بر جای گذاشته است. 5 ابوالحسن سال 441ه درگذشت و فقیه مصر عبداللّه مالکی بر او نماز خواند. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 2 / 264. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 602. 3 ـ تاریخ الاسلام 30 / 47. 4 ـ حسن المحاضره 1 / 318. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 602. 6 ـ تاریخ الاسلام 30 / 47.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 390؛ العبر 2 / 279؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 294؛ الوافی بالوفیات 21 / 351؛ شذرات الذهب 3 / 266؛ مخطوطات الحدیث بالظاهریه 47؛ الاکمال 2 / 509؛ تاج العروس 4 / 383؛ المعین فی طبقات المحدثین 131.

مرتضی نجفی

علی ـ حسینی

علی ـ حسینی (م 421ه)

ابوالبرکات علی بن حسین بن علی بن جعفربن محمد جور حسینی نیشابوری.

وی جزو سادات حسینی است که در نیشابور سکونت داشت. مادرش افطسیه بود و از طرف پدر، سلسله نسب او به محمد دیباج منتهی می شد. او عالم، ادیب، فاضل و شاعر بود. 1 ابوالبرکات از دانشمندان و فضلای دربار سلطان محمود غزنوی بوده است. ابونصر عتبی نام او را در کتاب یمینی آورده است. 2 وی دارای دیوان شعر بود و در سال 421ه از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الشجرة المبارکه 106. 2 ـ عمدة الطالب 278. 3 ـ الذریعه 9 / 3 / 742 ش 5076.

دیگر منابع: الفخری (ابن نسابه) 27.

رضا جعفری نوقاب