علی ـ

حصریعلی ـ حصری (حدود 415 ـ 488ه)

ابوالحسن علی بن عبداللّه لغنی حصری فهری قیروانی.

در حدود سال 415ه در شهر قیروان به دنیا آمد1 و از کودکی نابینا بود. 2 در رشته قرائت قرآن و فنون مختلف آن به تحصیل علم پرداخت از استادان قرائت قیروان استفاده کرد. ده سال با ابوبکر قصری، امام جماعت مسجد جامع قیروان ملازم بود3 و قرائت های هفت گانه را از او آموخت. ابن عبداللّه لحمید و حسن جلولی دیگر استادان اویند. 4 او از پژوهشگران عرصه قرائت بود و به سمت استادی قاریان درآمد. 5 حصری در ادبیات عرب نیز مهارت داشت و عالم به علم نحو بود؛ 6 همچنین از شاعران پرآوازه آن عصر به شمار می رفت. 7 اطلاعات او از علم لغت، او را در سرایش اشعار کمک می کرد؛ لذا نیکو می سرود و اشعار شیوایی داشت. ابوالحسن از الفاظ نامأنوس در شعر خود بسیار به کار می برد. 8 اشعار او از نظر وزن و محتوای موعظه گرایانه اش، به معرّی دانشمند آن عصر شباهت داشت؛ 9 لذا می توان او را از ایفاگران نقش در عصر شکوفایی ادبی آن عصر دانست. 10 او در سال 449 قیروان را ترک11 و در شهر سبته سکونت گزید و در آن شهر و همچنین شهر طنجه مراکش به تدریس قرائت و ادبیات پرداخت. 12 ابوالقاسم بن صواب13 و سلیمان معافری از شاگردان او در زمینه قرائت هستند. 14 او با آنکه نابینا بود، در پاسخ به دعوت معتمد حاکم اشبیلیه به اندلس رفت. 15 دانیه، 16 مالقه، مریه و مرسیه شهرهایی هستند که او بدانجاها سفر کرده است. 17 او در مدت اقامت خود در اندلس حاکمان آن دیار را مدح گفته است. او در نهایت در شهر طنجه اقامت گزید و در آن شهر نیز معتمد را ستود18 و در سال 488 در همین شهر درگذشت. 19 او آثاری در زمینه ادبیات و قرائت قرآن نیز بر جای گذاشت. 20 قصیده ای درباره قرائت نافع سروده است. بعضی دیگر از اشعار او را ابن بسام آورده است. 21 اقتراح القریح و اجتراح الجریح، معشرات الحصری و المستحسن من الاشعار دیگر آثار اوست. 22

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 7 / 125. 2 ـ جذوة المقتبس 296. 3 ـ تراجم المؤلفین التونسیین 2 / 153 ـ 155. 4 ـ غایة النهایه 1 / 551. 5 ـ المشتبه 238. 6 ـ معجم الادباء 14 / 39؛ بغیة الوعاة 2 / 176. 7 ـ جذوة المقتبس 296. 8 ـ تراجم المؤلفین التونسیین 2 / 153 ـ 155. 9 ـ الذخیره 4 / 1 / 245. 10 ـ تراجم المؤلفین التونسیین 2 / 153 ـ 155. 1
[1] ـ الذخیره
4 / 1 / 245. 12 ـ معجم المؤلفین 7 / 125. 13 ـ کتاب الصله 2 / 432. 14 ـ غایة النهایه 1 / 551. 15 ـ وفیات الاعیان 3 / 333. 16 ـ معجم السفر 232. 17 ـ تراجم المؤلفین تونسیین 2 / 153 ـ 155. 18 ـ الحلة السیرا 349 و جذوة المقتبس 296. 19 ـ کتاب الصله 2 / 432. 20 ـ سیر اعلام النبلاء 19 / 27. 2
[1] ـ فهرست ابن خیر 74. 22 ـ معجم المؤلفین 7 / 125.

دیگر منابع: بغیة الملتمس 425؛ المختصر فی اخبار البشر 2 / 208؛ الوافی بالوفیات 21 / 249؛ تذکرة الحفّاظ 4 / 1209؛ الاعلام 4 / 300؛ ایضاح المکنون 1 / 110؛ و نکت الهمیان 213.

مرتضی نجفی

علی ـ حقینی

علی ـ حقینی (م490ه)

علی بن جعفربن حسن حقینی.

کحاله او را از فقها و متکلمان برشمرده که مقالاتی در علوم داشته و در ماه رجب سال 490، کشته شده است. 1 بیش از این اطلاعی از او نداریم.

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 7 / 51.

ابراهیم اسفندیاری

علی ـ حنایی

علی ـ حنایی (370 ـ 428ه)

ابوالحسن علی بن محمدبن ابراهیم حنایی دمشقی.

ابوالحسن سال 370ه به دنیا آمد. در جوانی در زمینه حدیث به کسب علم پرداخت. ابتدا در محضر محدثان دمشق شاگردی کرد، سپس برای آموختن احادیث بیشتر به مصر و حجاز سفر نمود و از محدثان آن دیار نیز بهره برد. عبداللّه لوهاب کلابی و ابوبکربن حدید از استادان او هستند. 1 به علت استفاده از آن محدثان، خود نیز محدثی بزرگ گشت و با احادیث پیامبراکرم صلی الله علیه و آله و راویان موجود در اسناد روایات آشنایی پیدا کرد و بدین ترتیب از حافظان حدیث2 و از منتقدان این عرصه گردید. 3 اسماعیل رازی و سعد زنجانی از او حدیث فرا گرفته و روایت کرده اند. عبداللّه لعزیز کنانی از ابوالحسن حنایی به عنوان استاد و شیخ صالح یاد کرده و او را ستوده است. حنایی احادیث را به ترتیب استادان خود گردآوری و در معجمی مرتب ساخته بود. وی سال 428ه درگذشت و در باب کیسان دمشق به خاک سپرده شد. 4