درک کرد. او در زمینه های گوناگونی آثاری به شرح ذیل دارد: الاختصار کتاب الحاوی در علم پزشکی، الامثلة و التجارب و الأخبار و النکت و الخواص الطبیة المنتزعة من کتب بقراط، جالینوس و غیره، التعالیق الفلسفیه که آن را در سال 411ه در حلب شروع به نگارش کرد، مقالة أرسطوطالیس فی الابصار و تعدید شکوک فی کواکب الذنب، مقالة فی أن قبول الجسم التجزؤ لایقف و لاینتهی. 1

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الأنباء فی طبقات الأطباء 550.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 21 / 148؛ معجم المؤلفین 7 / 102؛ لغت نامه دهخدا 10 / 14219.

رضا جعفری نوقاب

علی ـ طرابلسی

علی ـ طرابلسی (348 ـ 432ه)

ابوالحسن علی بن محمدبن منتصر (منمر) طرابلسی.

در شهر طرابلس واقع در لیبی کنونی و در سال 348 به دنیا آمد و در همان شهر نیز اقامت داشت. وی با ابومحمدبن ابی زید فقیه و پیشوای مالکیان در قیروان تونس ملاقات داشت و از او بهره برد. در سال 389 در سفر حج رفت و در خلال این سفر و در شهر مکه احمدبن رزیق بغدادی را ملاقات کرد. او از محدث معروف عبداللّه لرحمان جوهری (م381) حدیث شنید. او بر اثر تلاش با علم فقه آشنا شد و در علم فرایض ـ تقسیم ارث و محاسبه سهم وارثان ـ مهارت یافت. بعد از سفر حج در واقعه معروف به شارفه در سال 407 شرکت کرد و ده ها نفر از شیعیان به فتوای او کشته شدند و این بدان منظور بود که او به اصطلاح می خواست سنت پیامبر صلی الله علیه و آله را احیا کند. « حیّ علی خیر العمل » را از اذان ها حذف کرد و نماز قیام، یعنی تراویح و نماز ضحی (چاشت) را مرسوم کرد. در سال 430ه گرفتاریی دامنگیر او شد که به اجبار به روستایی به نام غنیمه درآمد. کتاب الکافی اثر اوست که در چگونگی تقسیم ارث می باشد. وی در سال 432ه در همان روستا درگذشت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ نزهة الانظار فی فضل علم التاریخ و الاخبار 165 ـ 166.

دیگر منابع: الاعلام 4 / 327؛ معجم المؤلفین 7 / 234.

مرتضی نجفی

علی ـ

طوبیعلی ـ طوبی (زنده پیش از 454ه)

ابوالحسن علی بن حسن طوبی.

وی از شاعران معروف و هم روزگار معزبن بادیس بود. از او به عنوان پیشوای بلیغان و رییس شاعران، نویسنده و نگهدارنده دیوان ها و مورد اطمینان سلاطین یاد کرده اند. او به شرق سرزمین های اسلامی هم مسافرت کرد و شهرت یافت. طوبی در موضوعات گوناگون شعر و قصیده سروده است. 1 و مجموعه اشعارش در دیوانی گرد آمده است.

پی نوشت ها

[1] ـ خریدة القصر و جریدة العصر 72.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 10 / 14327؛ معجم المؤلفین 7 / 63.

محمدجعفر مرادی

علی ـ عبدری

علی ـ عبدری (م 493ه)

ابوالحسن علی بن سعیدبن عبداللّه لرحمن بن محرز عبدری.

وی اهل جزیره (ناحیه ای در میورقه اندلس) بود که به شرق بلاد اسلامی مسافرت کرد و پس از زیارت خانه خدا راهی بغداد شد و تا پایان عمرش در آنجا اقامت گزید. 1 عبدری علم حدیث را نزد قاضی ابوطیب طبری، ماوردی و دیگران و علم فقه را نزد شیخ ابواسحاق شیرازی فرا گرفت و به مراتب أَعلای فقهی رسید، به گونه ای که علمای رجال اهل سنت او را از موجه ترین و بزرگ ترین فقهای مذهب شافعی دانسته اند. 2 ذهبی او را محدثی متدین و نیکوطریقت نیز می داند. کسانی چون اسماعیل بن سمرقندی، سعدالخیر، عبداللّه لخالق بن یوسف از او روایت شنیده اند. 3 عبدری در زادگاهش مذهب استادش، ابن حزم را که ظاهری مذهب بود، برگزیده بود اما زمانی که به بغداد مسافرت نمود، جزو شاگردان ابوبکر شاشی شد و مذهب ابن حزم را ترک کرد و در فقه شافعی پیرو مذهب ابوبکر شاشی گردید. 4 ابوالحسن فوائد فی الفروع و کفایة فی مسائل الخلاف را نوشت و سرانجام حدود سال 493ه در بغداد از دنیا رفت. 5

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 7 / 100. 2 ـ طبقات الشافعیه (ابن شهبه) 1 / 270. 3ـ تاریخ الاسلام 34 / 160. 4ـ الصله 1 / 423. 5ـ هدیة العارفین 1 / 694.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 21 / 135؛ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 257؛ طبقات ابن هدایه ا 183؛ کشف الظنون 2 / 1499؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 79؛ اسماء الکتب 263.

رضا جعفری نوقاب