می کند. 2 شیخ طوسی از وی یاد نکرده است، ولی نجاشی و رجالیون پس از او، قنانی را توثیق کرده و به مدح او پرداخته اند. 3 به گفته نجاشی وی احادیث بسیاری نقل کرده و روایات منقول از او صحیح تلقی می شود. 4 با وجود این، نام او در سند روایات، کمتر به چشم می خورد و تنها سیدبن طاووس در باب نمازهای مستحبی شب جمعه دو روایت از او نقل کرده است. 5 قنانی در زمانی که کاتبان نقش مهمی در نقل حدیث و نشر علوم داشته اند، به کتابت آثار دانشمندان نیز می پرداخت و نجاشی که معاصر او بود، بعضی از این آثار را از او خریداری می کرد. قنانی سرانجام در سال 413ه درگذشت. آثار او عبارت اند از: نوادر الأخبار در تاریخ و کتاب طُرق خبر الولایه. 6

پی نوشت ها

[1] ـ جمال الأسبوع 145 و 147. 2 ـ ریاض العلماء 4 / 94. 3 ـ رجال نجاشی 2 / 102؛ خلاصة الاُقوال 102؛ تنقیح المقال 294 و 295. 4 ـ رجال نجاشی 2 / 102. 5 ـ جمال الاسبوع 145 و 147. 6 ـ رجال نجاشی 2 / 102.

دیگر منابع: رجال ابن داود 247؛ حاوی الاقوال 2 / 43 و 44؛ مجمع الرجال 4 / 206؛ جامع الرواة 1 / 589؛ ایضاح الاشتباه 223؛ جامع الرواة 238؛ معجم رجال الحدیث 12 / 70؛ قاموس الرجال 7 / 491 و 492؛ منتهی المقال 5 / 28؛ موسوعة الرجالیة المیسّره 1 / 610؛ فائق المقال 133؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 122؛ الذریعه 15 / 163 و 24 / 344؛ ایضاح المکنون 2 / 679؛ هدیة العارفین 1 / 685؛ الوجیزه 72؛ معجم المؤلفین 7 / 120.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

علی ـ قهندزی

علی ـ قهندزی (م حدود 420ه)

ابوالحسن علی بن محمدبن ابراهیم کهن دژی نیشابوری.

ابوالحسن منسوب به قلعه باستانی شهر نیشابور در قرن چهارم است؛ ازهمین رو به کهن دژی (قهندزی) معروف گشته است. او محدث و از ادیبان و نحویان زمان خود به شمار می رفت. از شاگردان حاکم نیشابوری بود. حدیث را از ابوعباس محاملی و دیگر محدثان عصر خود آموخت و روایت کرد. پیشوایان حدیث در آن عصر، احادیث خود را بر وی عرضه می کردند و دیگر مردم نیز از او حدیث فرامی گرفتند. واحدی ـ مفسر و نحوی معروف ـ قهندزی را از استاد فن حدیث می دانست و احادیثی را بر وی قرائت می کرد و بدین شیوه از کهن دژی حدیث می آموخت. واحدی در زمینه نحو نیز از او استفاده کرده است. کهن دژی با آنکه نابینا بود، در تحصیل جدی بود. 1 اثر او
درباره علم عروض، علم شناخت وزن شعر به نام العروض می باشد. برخی وفات او را حدود 420ه دانسته اند. 2

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 15 / 57 و 12 / 259. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 687.

دیگر منابع: انباه الرواة 2 / 310؛ الوافی بالوفیات 21 / 422؛ بغیة الوعاة 2 / 186؛ معجم المؤلفین 7 / 177؛ نکت الهمیان 215.

مرتضی نجفی

علی ـ کحّال

علی ـ کحّال (م 430ه)

علی بن عیسی بن علی کحّال.

در منابع نام وی به اختلاف علی بن عیسی و عیسی بن علی ذکر شده است. وی چشم پزشکی ماهر و متخصص در این فن بود و در معالجه امراض چشم، صاحب نظر بود و آرای وی مورد استفاده دیگر پزشکان قرار می گرفت. 1 وی از شاگردان حنین بن اسحاق بوده و از فضلای زمان خویش به شمار می رفت. آثار وی در زمینه پزشکی به شرح ذیل است: السموم دو مقاله، المنافع التی تستفاد من اعضاء الحیوان، تذکرة الکحّالین. کتاب اخیر در بیان معالجه دردهای چشم و دارای سه مقاله بوده است. 2 وی در سال 430ه درگذشت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ عیون الانباء 307. 2 ـ تاریخ الحکماء 247. 3 ـ الاعلام 4 / 318.

دیگر منابع: لغت نامه دهخدا 35 / 250؛ الذریعه 26 / 185؛ کشف الظنون 1 / 390؛ مختصر تاریخ الطب العربی 2 / 332؛ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 270؛ فهرست مخطوطات الطب بالظاهریه 259؛ هدیة العارفین 1 / 685؛ معجم المؤلفین 7 / 163.

اسماعیل اسماعیلی

علی ـ کرمانی

علی ـ کرمانی (م حدود 470ه)

ابوالحسن علی بن حسن بن علی خواجه کرمانی سیرجانی.

آنچه در منابع آمده آن است که او از مشایخ صوفیه در کرمان و مرید شیخ عمو (احمدبن محمد صوفی معروف خراسان متوفی 441) بود. او خود نیز مریدان بسیاری داشته است. تا شیخ عمو زنده بود، به کرسی ارشاد ننشست. گویند او داروخانه داشت و معاملات نیکو می کرد و از مال دنیا گریزان نبود؛ به همین دلیل روزی خلیل خزان صوفی، به دلیل استفاده او از نعمات دنیوی، به صوفیگری او خرده گرفت. 1 عطار نیز حکایت دیگری را درباره او نقل کرده است. 2 او