کتابی در زمینه تصوف نوشته است که در آن بین احکام فقهی و مباحث تصوف را جمع کرده است. این کتاب سراج الشریعه و منهاج الحقیقه نام دارد. 3 او بعد از شیخ عمو در حدود سال 470ه درگذشته است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ نفحات الانس 269 و 349. 2 ـ تذکرة الأولیا 449. 3 ـ کشف الظنون 2 / 983. 4 ـ هدیة العارفین 1 / 692.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7 / 77؛ لغت نامه دهخدا 35 / 251.

مرتضی نجفی

علی ـ کفرطابی

علی ـ کفرطابی (م پس از 460ه)

علی بن ابراهیم بن یختیشوع کفرطابی.

او اهل کفرطاب از روستاهای حلب و چشم پزشک بود و اثری در همین زمینه به نام تشریح العین از خود بر جای گذاشت. به گفته خود، این حاصل تجربه اوست. 1 وی در این کتاب از انواع چشم و راه های معالجه چشم بحث کرده است. 2 کفرطابی پس از سال 460ه درگذشته است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 4 / 250. 2 ـ تاریخ الأدب العربی (بروکلمان) 5 / 240. 3 ـ الاعلام 4 / 250.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 7 / 4؛ مختصر تاریخ الطب العربی 2 / 512.

پژوهشکده

علی ـ کنانی

علی ـ کنانی (م 479ه)

ابوالحسن علی بن مقلدبن نصر سدید الملک غسانی کنانی.

او اهل حلب بود و از زمان ولادت و جزییات زندگی او اطلاعی نداریم. وی از امیران دانشمند در قرن پنجم هجری بود. از ویژگی های علمی او آنکه وی با علم نحو و علم لغت آشنایی داشت، شاعر و ادیب بود و در ادب ید طولایی داشت و در استفاده از فن ترسّل نیز ماهر بود. 1 او علاوه بر علم از تدبیر و سیاست و زیرکی خاصی برخوردار بود و با این ویژگی، قلعه شیزر رومیان را فتح کرد. وی ابتدا در قلعه « البسیر » در نزدیکی پلی که بعدها به پل « بنومنقذ » شهرت یافت، اقامت گزید. 2 در آن قلعه بود که در مقابل تتش که قصد کشتار مردم شهر کفرطاب را داشت سیاستی اتخاذ کرد که از کشتار مردم جلوگیری نمود. سدید الملک قصد تصرف قلعه شیزر را داشت و در
نامه ای که اسقف رومیان نوشت، نظر وی را به خود جلب کرد. او با مذاکره و وعده اموالی بسیار در پانزدهم ذیحجّه 474 آن قلعه را به دست آورد. 3 این امیر دانشمند به شاعرانی که او را مدح می گفتند بخشش ها می کرد4 و خود او نیز اشعار خوبی سروده است. 5 اشعار باقیمانده او در دیوانی گردآوری شده است6 در بعضی از اشعار او از فن تخیل به خوبی استفاده شده است. 7 وی سرانجام در محرم 479ه در قلعه شیزر درگذشت. 8 در تاریخ مرگ او اختلاف است. برخی بر این عقیده اند او یک سال بعد از فتح قلعه، یعنی سال 475 و برخی دیگر بر این باورند که او سال ها بعد، یعنی سال 552 در زیر آوار آن قلعه درگذشته است. 9

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 249. 2 ـ وفیات الاعیان 3 / 409. 3 ـ زبدة الحلب 1 / 298. 4 ـ تاریخ الاسلام 32 / 274. 5 ـ وفیات الاعیان 3 / 409. 6 ـ الاعلام 5 / 24؛ النجوم الزاهره 5 / 124. 7 ـ الوافی بالوفیات 22 / 226. 8 ـ تاریخ مدینة دمشق 43 / 252. 9 ـ وفیات الاعیان 3 / 411.

دیگر منابع: معجم الادباء 5 / 191؛ مختصر تاریخ دمشق 18 / 179 - 180؛ بغیة الطب 1 / 476؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 553؛ دول الاسلام 242؛ معجم المؤلفین 7 / 245.

مرتضی نجفی

علی ـ لخمی

علی ـ لخمی (م 478ه)

ابوالحسن علی بن محمد ربعی لخمی.

وی اهل قیروان و ساکن شهر صفاقس تونس بود و در آنجا به کسب علم پرداخت و در تحصیل آن بسیار جدی بود. وی در زمینه فقه از عالمان صفاقس استفاده کرد؛ ابن محرز و سیوری از آن جمله اند. وی که از هوش و فهم خوبی برخودار بود، به مقام فقاهت در مذهب مالکی دست یافت و از فقیهان مشهور آن زمان گشت. لخمی بر کرسی فتوا نیز تکیه زد و فتواهای پرآوازه اش در آن دیار منتشر شد. گویند او از ادب و حدیث بهره داشت و در مباحث فقهی به دیدگاه های مختلف مسلط بود و چه بسا در مقام فتوا. نظر مخالف مذهب مالکیان را اختیار می کرد. این فقیه بعدها به ریاست علمی شهرهای افریقیه رسید و در سراسر افریقیه (تونس) آن روز مشهور شد. استادش ـ سیوری ـ به وی نظر منفی داشت، ولی بیشتر اهل فضل اللّه و را به فضل و دینداری و اخلاق نیکو می شناختند. ابوعبداللّه مازری و ابوعلی