علی ـ

مصریعلی ـ مصری (377 ـ 453ه)

ابوالحسن علی بن رضوان بن علی بن جعفر مصری، مشهور به ابن رضوان.

وی در سال 377ه در جیزه مصر به دنیا آمد1 و در همانجا رشد کرد. ابن ابی أُصیبعه به نقل از نوشته خود ابن رضوان آورده است که او از شش سالگی در زادگاه خود به تحصیل پرداخت و در ده سالگی برای ادامه دانش اندوزی به قاهره قدیم رفت و در چهارده سالگی به فراگیری علم پزشکی و فلسفه پرداخت؛ ولی در این راه به علت فقر مادی با روزگار سختی مواجه بود؛ بدان علت در ابتدا به طالع بینی روی آورد، سپس به پزشکی مشغول شد و در 32سالگی پزشکی نامور گردید. 2 ابن رضوان به فلسفه3 و ریاضیات نیز آگاهی داشت. 4 او دانش پزشکی را نزد استادان فن نیاموخت و ناگزیر شد این علم را از راه مطالعه در کتاب های مربوطه فرا گیرد. جماعتی از اهل مصر از شاگردان وی بوده و علومی را نزد وی آموخته اند، از معروف ترین ایشان ابوکثیر افرائیم بن زفان یهودی از پزشکان معروف مصر و امیرمحمودالدوله مبشربن فاتک از امیران و دانشمندان بزرگ آن دیار می باشند. آوازه پزشکی ابن رضوان او را به خدمت الحاکم بامرا خلیفه فاطمی کشاند و رییس پزشکان مصر گردید. 5 او پیوشته نوشته های پزشکان دوره اسلامی را می خواند و بر ایشان اشکال می کرد؛ به ویژه نوشته های افراد برجسته ای چون حُنین بن اسحاق، ابوالفرج بن طبیب و محمدبن زکریا. گویا ابن رضوان در اواخر عمر به اختلال مشاعر مبتلا شد و علتش آن بود که در سال های گرانی و قحطی دختری یتیم را به فرزندی قبول کرد. آن دختر پس از بزرگ شدن در فرصتی مناسب تمام اشیای گرانبهای او را برداشته فرار کرد و چون جست وجوها در پی آن دختر به جایی نرسید، حال ابن رضوان دگرگون شد6 و سرانجام در سال 453ه در مصر درگذشت. ابن رضوان تألیفات بسیاری دارد که عبارت اند از:

تفسیر ناموس الطب، تفسیر مقالة الحکیم فیثاغورث فی الفضیله، تفسیر وصیة ابقراط بترتیب الطب، شرح کتاب الاسطقسات لجالینوس، شرح کتاب جالینوس الی اغلوقن فی التأنی لشفاء الامراض، شرح کتاب صناعة الصغیره لجالینوس، شرح کتاب الفرق لجالینوس، شرح کتاب
المزاج، شرح المقالة الاولی، شرح المقالة الثانیه، شرح کتاب النبض لجالینوس، الادویة المفرده علی حروف المعجم، الاصول فی الطب، الانتصار لارسططالیس، تتبع مسائل حنین، الرد علی الرازی فی العلم الالهی و اثبات الرسل، ان الاشخاص کل واحد من الانواع المتناسله، افصل احوال عبداللّه بن الطیب الحالی السوفسطائیه، حل شکوک الرازی علی کتب جالینوس، عمل الاشربة و المعاجین، مسائل جرت بینه و بین ابی الهیثم فی المجرة و المکان، کتاب فیما ینبغی ان یکون فی حانوت الطبیب، المستعمل من المنطق فی العلوم و الصنائع، النافع فی کیفیة تعلیم صناعة الطب، الکمال الکامل، السعادة و القصوی، 7 رسالة فی علاج الجذام، مقالة فی ان جالینوس لم یغلط فی أقاویله فی اللبن علی ما ظنه القوم، مقالة فی دفع المضار عن الابدان بمصر، مقالة فی سیرته، مقالة فی الشعیر و ما یعمل منه، جوابه فی لبن الأتن، تعالیق طبیه، تعالیق نقلها فی صیدلیة الطب، مقالة فی الرد علی افرائیم و ابن زرعة فی الاختلاف فی الملل، انتزاعات شروح جالینوس لکتب أبقراط، کلام فی الادویة المسهله، تعلیق من کتاب التمیمی فی الاغذیة و الأدویه، تعلیق من کتاب فوسیدونیوس فی أشربة لذیذة للأصحاء، فوائد علقها من کتاب فیلغریوس فی الأشربة النافعة اللذیذة فی اوقات الأمراض، مقالة فی الباه، مقالة فی ان کل واحد من الاعضاء یغتذی من الخلط المشاکل له، مقالة فی الطریق الی احصاء عدد الحمیات، فصل من کلامه فی القوی الطبیعیة، جواب مسائل فی النبض و صل الیه السؤال عنها من الشام، رسالة فی أجوبة مسائل سأل عنها الشیخ ابوالطیب أزهربن النعمان فی الأورام، رسالة فی علاج الصبی أصابه المرض المسمی بداء الفیل وداء الأسد، جواب ابن رضوان لنسخة الدستور الذی أنفذه ابوالعسکر الحسین بن معدان ملک مکران فی حال علة الفالج فی شقة الأیسر، فوائد علقها من کتاب حیلة البرء لجالینوس، فوائد علقها من کتاب تدبیر الصحة لجالینوس، فوائد علقها من کتاب الأدویة المفردة لجالینوس، فوائد علقها من کتاب المیامر لجالینوس، فوائد علقها من کتاب قاطاجانس لجالینوس، فوائد علقها فی الأخلاط من کتب عدة لأبقراط و جالینوس، مقالة فی حفظ الصحه، مقالة فی أدوار الحمیات، مقالة فی التنفس الشدید، رسالة کتب بها الی ابن زکریا یهوذ ابن سعادة فی النظام الذی استعمله جالینوس فی تحلیل الحد فی کتابه المسمی الصناعة الصغیره، مقالة فی نقض مقالة ابن بطلان فی