الفرخ و الفروج، مقالة فی الفأر، مقالة فیما أورده ابن بطلان من التحییرات، مقالة فی ان ما جهله یقین و حکمة و ما عمله ابن بطلان غلط و سفسطه، مقالة فی ان ما جهله یقین و حکمة و ما علمه ابن بطلان غلط و سفسطه، مقالة فی أن ابن بطلان لایعلم کلام نفسه فضلاً عن کلام غیره، رسالة الی اطباء مصر و القاهرة فی خبر ابن بطلان، قول له فی جملة الرد علیه، رسالة فی ازمنة الأمراض، مقالة فی التطرق بالطب الی السعاده، مقالة فی اسباب مدد حمیات الأخلاط و قرائنها، مقالة فی الأورام، کتاب فی الادویة المفردة علی حروف المعجم، مقالة فی شرف الطب، رسالة فی الکون و الفساد، رسالة فی بقاء النفس بعد الموت، مقالة فی سبیل السعادة و هی السیرة التی اختارها لنفسه، مقالة فی فضیلة الفلسفه، مقالة فی بناء النص علی رأی افلاطون و ارسطوطالیس، أجوبته لمسائل منطقیة من کتاب القیاس، مقالة فی حل شکوک یحیی بن عدی المسماة بالمحسرات، مقالة فی الحرّ، مقالة فی بعث نبوّة محمد صلی الله علیه و آله من التوارة و الفلسفة، مقالة فی ان الوجود نقط و خطوط طبیعیّه، مقالة فی حدث العالم، مقالة فی التنبیه علی حیل من ینتحل صناعة القضایا بالنجوم و تشرف اهلها، مقالة فی خلط الضروری و الوجودی، مقالة فی اکتساب الحلال من المال، مقالة فی الفرق بین الفاضل من الناس و السدید و العطب، مقالة فی کل السیاسه، رسالة فی السعاده، مقالة فی اعتذاره عما ناقض بن المحدثین، مقالة فی توحید الفلاسفه و عبادتهم، کتاب المستعمل من المنطق فی العلوم و الصنائع، رسالة صغری فی الهیولی، تعالیقه لفوائد کتب افلاطون المساجرة لهویة طبیعة الانسان، تعالیق فوائد مدخل فرفوریوس، تهذیب کتاب الحابس فی ریاسة الثنا الموجود منه بعض لاکل، تعالیق فی أن خط الاستواء بالطبع أظلم لیلاً و أن جوهره بالعرض اظلم لیلاً، مقالة فی هواء مصر، مقالة فی مزاج السکر، مقالة فی التنبیه علی ما فی کلام ابن بطلان من الهذیان، رسالة فی دفع مضار الحلوی بالمحرور. 8

پی نوشت ها

[1] ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 590. 2 ـ عیون الانباء فی طبقات الاطباء 516. 3 ـ العبر 2 / 300. 4 ـ معجم المؤلفین 7 / 94. 5 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 591. 6 ـ عیون الانباء 518. 7 ـ هدیة العارفین 1 / 689. 8 ـ عیون الانباء 521.

دیگر منابع: تاریخ الحکماء 444؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 105؛ النجوم الزاهره
5 / 69؛ شذرات الذهب 3 / 291؛ ایضاح المکنون 3 / 474؛ الاعلام 4 / 289؛ الذریعه 14 / 33.

سیدمهدی حسینی عربی

علی ـ مغازلی

علی ـ مغازلی (م 483ه)

ابوالحسن علی بن محمد بن محمدبن طیّب مغازلی واسطی مشهور به ابن مغازلی.

او در واسط متولد شد. 1 از فقیهان برجسته شافعی2 یا مالکی، 3 ادیب، 4 محدث و مورخ بود. به نقل از ابن سمعانی وی از دانشمندان مشهور واسط بوده و علما و محدثان واسط و احادیث ایشان را خوب می شناخت و به فراگیری و استماع حدیث اهتمام بسیار می ورزید. فقه و حدیث را نزد استادان بسیاری چون علی بن عبداللّه لصمد هاشمی و ابوغالب بن بشران و دیگران که همگی از بزرگان این فن بودند فرا گرفت. شاگردانی نیز چون پسرش ابوعبداللّه محمد5 و محمدبن فتوح حمیدی از محضر وی استفاده برده و روایاتی را نقل کرده اند. 6 وی دارای تصنیفات گوناگونی است که از آن جمله است: تاریخ واسط که خود ذیلی بر تاریخ واسط بحشل بود؛ 7 مناقب امیرالمؤمنین علیه السلام که مورد استفاده کسانی چون ابن بطریق، علامه حلّی، إربلی، ابن طاوس و مجلسی قرار گرفته و در سطح وسیعی از آن استفاده کرده اند. 9 وی سرانجام در اواخر عمر به بغداد آمد10 و هنگامی که قصد وضوگرفتن در دجله را داشت، در سال 483 در بغداد غرق شد. 11 در تاریخ وفات وی اختلاف است. 12

پی نوشت ها

[1] ـ المناقب (ابن مغازلی) 13؛ فرهنگ بزرگان 379. 2 ـ العمده (ابن بطریق) 28؛ الطرائف (ابن طاوس) 1 / 216. 3 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 647. 4 ـ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 746. 5 ـ تاریخ الاسلام 33 / 113. 6 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 647. 7 ـ تاج العروس 1 / 375. 8 ـ کشف الغمه 1 / 88؛ الطرائف 1 / 127. 9 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 647. 10 ـ المناقب (ابن مغازلی) 13. 1
[1] ـ تاریخ الاسلام 33 / 113. 12 ـ تاج العروس 1 / 375.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 16 / 352؛ معجم الادباء 17 / 215؛ بحار الأنوار 1 / 25؛ ریحانة الادب 8 / 217؛ نهج الحق 214؛ خصائص الوحی المبین 63؛ هدیة الاحباب 151؛ الکنی و الالقاب 1 / 416.

اسماعیل اسماعیلی