علی ـ میمونی (حیات نیمه اول قرن پنجم هجری)

ابوالحسن علی بن عبداللّه بن عمران میمونی قرشی مخزومی.

علی ـ میمونی

اصل و تبار او از قبیله بنی مخزوم قریش بود. 1 میمونی را از محدثان امامیه در قرن پنجم هجری دانسته و گفته اند او به علم فقه و احکام شرعی آشنا و آگاه بود. نجاشی (م450ه) در نقل حدیث از میمونی اجازه روایی داشته و کتاب الحج او را نزد وی آموخته و از آن نسخه ای برداشته است؛ 2 ولی او را دارای عقیده ای فاسد و روایاتش را غیرموثق می داند و در عقیده مضطرب و دو دل محسوب می کند. در نقد رجالی برای اولین بار غضائری درباره او اظهار نظر کرده و او را غلوکننده و در نقل حدیث ضعیف شمرده است. 3 علامه حلی، 4 ابن داود5 و علامه مجلسی6 نیز او را محدثی ضعیف دانسته اند. او سال های متمادی در شهر مکه بر مسند قضاوت نشسته بود. اثر دیگر او الرد علی اهل القیاس نام دارد. 7

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5 / 225. 2 ـ رجال نجاشی 2 / 99 و 445. 3 ـ مجمع الرجال 4 / 204. 4 ـ الخلاصه 368. 5 ـ رجال ابن داود 484. 6 ـ الوجیزه 73. 7 ـ رجال نجاشی 2 / 99 و 445.

دیگر منابع: تنقیح المقال 2 / 296؛ منهج المقال 235؛ معجم رجال الحدیث 12 / 81 و 21 / 121؛ اعیان الشیعه 2 / 339؛ جامع الرواة 238.

مرتضی نجفی

علی ـ نَسَوی

علی ـ نَسَوی (393 ـ حدود 473ه)

ابوالحسن علی بن احمد نَسَوی.

اصل و تبار وی از نساء خراسان بود. در سال 393ه در شهر ری متولد شد و از ریاضیدانان معروف ایرانی در سده پنجم به شمار می رفت. از هشت سالگی به نگهداری مرغان شکاری پرداخت. نخست به شغل سپاهی گیری و خدمت پادشاهان اشتغال داشت ،. سپس به دنبال علم و دانش رفت. کوشیار گیلی را از استادان او ذکر کرده اند. ناصر خسرو در سفرنامه خود نوشته است که در سال 437 نسوی را در سمنان دیده است که به تدریس اقلیدس، پزشکی و ریاضیات اشتغال داشت. شهمردان رازی جزو شاگردان نسوی بود. ابوالحسن مردی کریم، مهمان نواز، عالم دوست، دانش گستر و طرفدار تخصص در علوم بود. 1 او در علوم گوناگون نجوم، منطق و فلسفه تبحر داشت و به علم هندسه عشق می ورزید؛ ازاین رو وی را استاد
مختص خوانده اند. 2 المقفع، التجرید فی اصول الهندسه و رسالة فی المدخل الی علم المنطق آثار اوست. 3 وی در حدود سال 473ه درگذشت. 4

پی نوشت ها

[1] ـ زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی 477 ـ 484. 2 ـ درة الاخبار 65. 3 ـ معجم المؤلفین 7 / 31. 4 ـ زندگی نامه ریاضیدانان دوره اسلامی 477 ـ 484.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1931؛ تاریخ الادب العربی (بروکلمان) 4 / 192؛ الاعلام 4 / 254؛ نسوی نامه 3؛ لغت نامه دهخدا 10 / 14368.

محمدجعفر مرادی

علی ـ نقیب

علی ـ نقیب (قرن پنجم هجری)

ابوالحسن علی بن محمدبن عبداللّه نقیب شریف معدل.

نسب او به امام هادی علیه السلام می رسد. 1 به نوشته برخی جد اعلای او جعفر کذاب است. 2 ابوالحسن در سامرا می زیست و در آنجا ریاست علویان را بر عهده داشت3 و از شیعیان و راویان مورد اعتماد بوده4 و دارای اثری به نام کتاب الایام است. 5 گرچه تاریخ وفات او به دست نیامد، از رجال قرن پنجم هجری به شمار می رود. 6

پی نوشت ها

[1] ـ الذریعه 17 / 269. 2 ـ قاموس الرجال 7 / 563. 3 ـ رجال نجاشی 2 / 101. 4 ـ تنقیح المقال 2 / 306. 5 ـ رجال نجاشی 2 / 101. 6 ـ طبقات اعلام شیعه 2 / 306.

دیگر منابع: مجمع الرجال 4 / 219؛ جامع الرواة 242.

عبداللّه لعلی باقری

علی ـ نیرمانی

علی ـ نیرمانی (م414ه)

ابوسعد علی بن محمدبن خلف همدانی نیرمانی بغدادی.

سمعانی، ابوسعد را محمدبن علی بن خلف نامیده، 1 ولی در بیشتر منابع علی بن محمد است. وی اهل روستای نیرمان همدان و از ادیبان و شاعران و کاتبان زمان خود بود. در زمینه کتابت در خدمت آل بویه و متولی دیوان آنان در بغداد بود. او نثر روانی داشت و کتاب الحماسه را برای بهاءالدوله پسر عضدالدوله به شیوه نثر نگاشت و آن را منثور بهائی نام نهاد. 2 در سرودن شعر و به نظم کشیدن کلمات مهارت داشت و طبع شعری او روان و از زیبایی و جذابیت خاصی برخوردار بود. 3 از مواردی که بر مهارت و تسلط او در شعرسرایی اش حکایت می کند،