نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 3 صفحه : 276
امراض را به نیکویی معالجه می کرد. ابوسعد از پزشکان دربار امیرنصیرالدوله بن مروان (حاکم دیاربکر و میافارقین و متوفای 453ه) به شمار می رفت و بدین علم او را خدمت می نمود. وی کتاب مقالة فی اسماء الأمراض و اشتقاقاتها را برای یوحنابن عبداللّه لمسیح تألیف کرد. 1 القرابین نام اثر دیگر اوست. 2 از انتساب او به دربار امیرنصیرالدوله (م453ه) بر می آید که ابوسعد تکریتی از رجال قرن پنجم هجری بوده است.
پی نوشت ها
[1] ـ عیون الانباء 328. 2 ـ معجم المؤلفین 8 / 66.
سیدمهدی حسینی عربی
فضل ـ جرجانی
فضل ـ جرجانی (حیات 458ه)
ابوعامر فضل بن اسماعیل تمیمی جرجانی.
او یکی از شاگردان عبداللّه لقاهر جرجانی بود. او نزد استادانی چون ابوسعدبن رامش و ابوبکر شیرازی کسب علم نمود. او مدتی در گرگان بوده و از برخی از جماعت اسماعیلیه حدیث شنید. او سفری به نیشابور داشت و با یعقوب بن احمد (ادیب مشهور آنجا) ملاقات داشت و به درخواست یعقوب، مقدمه ای بر مجموع اشعار او نوشت. او مردی محدث و یکی از فضلای برجسته و ممتاز عصر خود و ادیبی توانا بوده که در نظم و نثر مهارت داشت. او با نویسندگان بزرگ مصاحبت و همنشینی داشت و مدتی برای شیخ الرییس ابوالمحاسن جرجانی کتابت نمود. او آثار مهمی از خود بر جای گذاشت که عبارت اند از:
سلوة الغرباء، قلائد الشرف در شعر، البیان فی علم القرآن که آن را به عبداللّه لحمید هدیه نمود و عروق الذهب من اشعار العرب. تاریخ و محل وفات او به دست نیامد، ولی تا سال 458ه حیات داشت. 1
پی نوشت ها
[1] ـ - المنتخب من السیاق 628؛ معجم الادباء 16 / 192.
وی اهل صغانیان (شهری در ماوراءالنهر جیحون) بود. در نیشابور از محضر بزرگانی چون سیدابوالحسن محمدبن حسین علوی، محمدبن محمدبن عبدوس حیری و دیگران حدیث فرا گرفت. نامبرده در خراسان و بغداد کرسی حدیث داشت. بزرگانی همچون خطیب بغدادی و دیگران از محضر او حدیث آموخته اند. به گفته سمعانی وی تألیفات و نوشته های گوناگون در فنون حدیث داشت. 1 از جمله آثارش کتاب القرائات است. 2 به گفته خطیب بغدادی، ابوالعباس حنفی مذهب بود و در سال 420ه برای انجام اعمال و فریضه حج به مکه رفت و در برگشت از حج به بغداد سفر نمود. 3 وی تا سال 423ه به نقل روایات می پرداخت. 4
پی نوشت ها
[1] ـ الانساب 3 / 508 و 542. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 819. 3 ـ تاریخ بغداد 12 / 380. 4 ـ المنتخب من السیاق 620 رقم 1385.
ابورضا فضل بن منصوربن ظریف فارقی ملقب به ابن ظریف بغدادی.
ابن ظریف از ادبا1 و شعرای خوش ذوق2 و دارای اشعاری زیبا بود و دیوان شعری دارد. 3 وی در سال 430ه درگذشت. 4
پی نوشت ها
[1] ـ النجوم الزاهره 5 / 31. 2 ـ البدایة و النهایه 12 / 46. 3 ـ الکامل فی التاریخ 9 / 466. 4 ـ المنتظم 15 / 272.
دیگر منابع: المختصر فی اخبار البشر 2 / 162؛ هدیة العارفین 1 / 819.
پژوهشکده
فضل ـ قَصَبانی
فضل ـ قَصَبانی (م 444ه)
ابوالقاسم فضل بن محمدبن علی قَصَبانی بصری.
وی اهل بصره و از بزرگان فضل و ادب، 1 شاعر2 و از پیشوایان علم نحو و لغت محسوب می شد. جویندگان علم از نقاط گوناگون به بصره آمده و از او بهره علمی می بُردند که از جمله آنها می توان به ابوزکریا یحیی بن علی خطیب تبریزی و ابومحمد قاسم بن علی حریری (صاحب کتاب مقامات) اشاره نمود. 3 او دارای کتاب های حاشیه هایی بر کتاب الایضاح ابوعلی فارسی، مقدمة فی النحو، 4
نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 3 صفحه : 276