طبرستان 2 / 18. 13 ـ قابوس نامه 16. 14 ـ دیوان مسعود سعد سلمان 567. 15 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 899. 16 ـ فرهنگ بزرگان اسلام و ایران 437. 17 ـ مقدمه قابوس نامه 17. 18 ـ مجمع الفصحاء 1 / 109. 19 ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 900؛ تاریخ ادبیات 170. 20 ـ مقدمه قابوس نامه (نفیسی) 14. 2
[1] ـ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 900. 22 ـ مقدمه قابوس نامه (نفیسی) 14. 23 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 65. 24 ـ قابوس نامه 50، 69، 106، 108، 109 و 111. 25 ـ مقدمه قابوس نامه (نفیسی) 19. 26 ـ الذریعه 17 / 3. 27 ـ الذریعه 9 / 906. 28 ـ مقدمه قابوس نامه 23.

دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 1 / 760؛ تذکره روز روشن 687؛ لغت نامه دهخدا 101 / 1471؛ ریحانة الادب 4 / 215.

گلشاد حیدری

لیث ـ اسدی

لیث ـ اسدی (قرن پنجم هجری)

ابومظفر لیث بن سعدبن لیث اسدی.

فقیه امامی که در زنجان اقامت داشت و در شعر و نثرنویسی توانمند بود. علمای رجال شیعه او را محدثی متدین و صالح توصیف کرده، روایت افراد موثقی همانند شیخ عبداللّه لرحمن بن احمد نیشابوری از او را دلیل بر ثقه بودن او دانسته اند. ابومظفر دارای کتبی چون الطهاره، الایمان، الامالی فی مناقب اهل بیت و روایات الاشج بوده که شاگردش عبداللّه لرحمن نیشابوری (م445ه) آنها را روایت کرده است. 1 آقابزرگ تهرانی، لیث اسدی را از محدثان و فقیهان قرن پنجم هجری شمرده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 150؛ جامع الرواة 2 / 34. 2 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 145.

دیگر منابع: ریاض العلماء 4 / 427؛ امل الآمل 2 / 224؛ بحار الأنوار 102 / 262؛ کشف الحجب و الاستار 60؛ الذریعه 2 / 51 و 11 / 259؛ لسان المیزان 3 / 405؛ معجم المؤلفین 13 / 415.

رضا جعفری نوقاب

مالک ـ قیسی

مالک ـ قیسی (354 ـ 437ه)

ابومحمد مالک بن حمّوش قیسی.

وی سال 354ه به دنیا آمد. او اهل قیروان بود و در علومی چون تجوید و قرائت مهارت داشت و در این زمینه الرعایة لتجوید القراءة
و تحقیق لفظ التلاوه را تألیف نمود. ابومحمد در سال 437ه از دنیا رفت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 8 / 169.

پژوهشکده

مأول ـ حلبی

مأول ـ حلبی (م حدود 490ه)

ابوالخیر مأول بن شراره حلبی معروف به ابن شراره.

در بعضی منابع نام او مبارک آمده است. 1 او در شهر حلب به دنیا آمد و رشد نمود و از پزشکان و از ادیبان بود که در ابتدا به شغل پزشکی مشغول بود و بیماران را به خوبی معالجه می کرد. چون خط زیبایی داشت و در نامه نگاری از مهارت خاصی برخوردار بود، به دستگاه حاکمه راه پیدا کرد2 و کاتب معزالدوله ثمال بن صالح کلابی حاکم شهر حلب شد. 3 چون سلجوقیان بر عراق و شام تسلط یافتند، رضوان بن تتش حاکم حلب شد و ابوالخیر به او نزدیک شد. وی مسیحی بود و رضوان او را به اسلام دعوت کرد؛ این دعوت چند بار تکرار شد و سرانجام به مشاجره منجر شد و رضوان او را با شمشیر مجروح نمود، به همین دلبل ابن شراره از حلب به انطاکیه کوچ کرد و از آنجا به صور رفت. 4 بین ابن شراره و ابن بطلان مباحثات علمی فراوانی صورت گرفت. 5 وی مورخ نیز بود و تألیفاتی به شرح ذیل دارد: آداب الخط، 6 تاریخ اطباء (معاصر او)، تاریخ حلب، خریدة الحکمه، رسالة فی الافیون، تهذیب کناش رازی، رسالة فی منافع الاشربة الملینه، شرح کتاب الحمیات ابن رضوان در پزشکی، 7 جرائد الحکمیات و دست نوشته هایی مشهور در باب مالیات و خراج باغات که مردم حلب از آنها نگهداری می کردند. شراره حدود سال 490ه در صور از دنیا رفت و در همانجابه خاک سپرده شد. 8

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 5 / 270. 2 ـ نامه دانشوران ناصری 1 / 146. 3 ـ لغت نامه دهخدا 12 / 17681. 4 ـ نامه دانشوران ناصری 1 / 146. 5 ـ تاریخ الحکماء 315. 6 ـ لغت نامه دهخدا 12 / 17681. 7 ـ هدیة العارفین 2 / 1. 8 ـ تاریخ الحکماء 330.

دیگر منابع: بغیة الطب 9 / 4175؛ فرهنگ بزرگان 443؛ ریحانة الادب 8 / 51؛ ایضاح المکنون 1 / 214 و 227 و 2 / 294؛ معجم المؤلفین 4 / 131.

سیدعیسی حسینی اسرمی