سال 3761 یا 396ه چشم به جهان گشود. برای ادامه تحصیل و جمع آوری حدیث به شام، مصر و حجاز مسافرت کرد و مفتخر به دیدار استادان آن دیار گردید. 2 عبداللّه لرحمن بن ابی نصر تمیمی از بزرگ ترین استادانش در فن حدیث بود. 3 از قاضی ابوالقاسم حسن بن محمدبن احمدبن ابراهیم انباری و دیگران روایت کرده است. 4 انباری به دانش حدیث علاقه بسیاری داشت؛ لذا می گفت: کتاب هایم را از طلا و جواهرات بیشتر دوست دارم؛ بدین علت علمای اهل سنت او را محدثی ثقه دانسته و ستوده اند. 5 خطیب بغدادی و دیگران از او روایت کرده اند. برخی از رجال نویسان اشعاری را منسوب به او ثبت کرده اند؛ لذا او را شاعر هم دانسته اند. 6 کتاب المشیخه اثر اوست. این کتاب در دو جزء ترتیب داده شده است. 7 انباری در سال 4668 یا سال 476 در انبار وفات کرد و در همانجا دفن شد. 9

پی نوشت ها

[1] ـ المنتظم 16 / 232. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 51 / 147. 3 ـ العبر 2 / 335. 4 ـ تاریخ مدینة دمشق 51 / 147. 5 ـ المنتظم 16 / 232. 6 ـ تاریخ الاسلام 32 / 175. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 579. 8 ـ تاریخ مدینة دمشق 51 / 147. 9 ـ الوافی بالوفیات 2 / 86.

دیگر منابع: الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 314؛ النجوم الزاهره 5 / 118؛ البدایة و النهایه 12 / 125؛ شذرات الذهب 3 / 354؛ مختصر تاریخ دمشق 21 / 313؛ المعین فی طبقات المحدثین 141.

محمدجعفر مرادی

محمد ـ انصاری

محمد ـ انصاری (417 ـ 500ه)

ابوعبداللّه محمد سلیمان بن خلیفه انصاری مالقی.

قاضی، فقیه، متکلم، ادیب، شاعر، زاهد و از علمای بزرگ مالقه1 که در سال 417ه متولد شد. وی از همان اوان جوانی همت خویش را در طلب علم و استفاده از محضر بزرگان مصروف داشته و از هوش و ذکاوت بسیاری برخوردار بود. انصاری از پدرش و برخی دیگر چون ابوعبداللّه محمدبن عتاب، محمدبن شماخ و ابوالولید سلیمان بن خلف باجی روایت کرده و فرزندش ابواسحاق ابراهیم و برخی دیگر نیز راوی از او بوده اند. 2 وی در مالقه سمت قضاوت را برعهده داشت3 و در اشبیلیه نیز سرپرست شورای این شهر بود که پس از مدتی از این سمت ها برکنار گردید. 4 او در نهایت در ربیع الاول سال 4995 یا
500ه در مالقه درگذشت و در قبری که از قبل در کنار کرسی قضاوت در مسجد برای خود آماده کرده بود، دفن شد. 6 اثر او المحلّی در شرح الموطّأ مالک است7 که با استقبال علمای معاصرش مواجه نشد و رواج نیافت. 8 اثر دیگر او الفهرست می باشد که شاگردش ابن عطیه (م حدود 541ه) آن را با تمام کتاب هایی که انصاری در فهرست مذکور از مشایخ خویش روایت کرده، از او روایت می کند. ابن عطیه همچنین از اینکه استاد او انصاری تألیفاتی در علم کلام داشته، خبر می دهد، ولی از آنها نام نمی برد. 9 قطعه هایی از اشعار او نیز در بعضی کتب آمده است. 10

پی نوشت ها

[1] ـ فهرس ابن عطیه 133. 2 ـ الصله 565 و 566. 3 ـ فهرس ابن عطیه 133. 4 ـ الدیباج المذهب 371. 5 ـ بغیة الملتمس 78. 6 ـ تاریخ قضاة الاندلس 132. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 8 / 87. 8 ـ الدیباج المذهب، همان. 9 ـ فهرس ابن عطیه، همان. 10 ـ تاریخ قضاة الاندلس، همان.

دیگر منابع: تنویر الحوالک 12؛ التعدیل و التجریح 1 / 115، 126 و 167؛ التکملة لکتاب الصله 1 / 122 و 4 / 87؛ تراجم شعراء الموسوعة الشعریه 1 / 163؛ معجم المؤلفین 10 / 50.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

محمد ـ باجی

محمد ـ باجی (356 ـ 423ه)

ابوعبداللّه محمدبن احمدبن عبداللّه باجی اشبیلی لخمی اندلسی.

وی اهل اشبیلیه بود. در ماه صفر سال 356 چشم به جهان گشود. از محدثان و فقیهان مالکی مذهب و در عصر خود کم نظیر بود. از جدش عبداللّه بن محمد روایت کرده است. ابن فرات بطلیوسی، محمدبن عبداللّه حضار، ابوبکربن ولید و دیگران از شاگردان او بودند. وی برای شنیدن و جمع آوری حدیث و دانش همراه پدرش رهسپار مشرق زمین شد و از محضر استادانی بزرگ همچون ابوبکربن اسماعیل مهندس، حسن بن اسماعیل ضرّاب بهره گرفت. ابوعبداللّه خولانی او را دانشمند، صاحب رأی و نظر، باوقار و از خاندان علم و دانش ذکر کرده و ستوده است. مدتی متولی کار شورا در زادگاهش بود؛ سپس متولی قضاوت در همانجا شد. او و پدر و جدش از پیشتازان علم و دانش و همگی اهل فضل بودند. اثرش کتاب السجلات للقضاة و الوثاق می باشد. باجی بنابر مشهور در بیستم ماه محرم 423 درگذشت. 1