او اهل بَرْدان (از روستاهای بغداد) بود1 و در سال 3782 یا 3803 یا 388ه در آنجا به دنیا آمد. در سنین کودکی برای کسب دانش به بغداد رفت4 و همانجا را وطن خود قرار داد. در آنجا از بزرگانی چون ابوالحسن بن رزقویه، ابوالحسین بن بشران و دیگران احادیث فراوانی شنید. او در مجلس درس فقه و حدیث پدر خود نیز شرکت کرد و احادیث بسیاری را به خط خود نوشت. 5 ترجمه نویسان اهل سنت وی را فاضل، مورد اعتماد، آگاه به فنون علم حدیث، حافظ قرآن، آشنا به علم قرائت، متخصص در دانش تقسیم میراث و شاعر توصیف کرده اند. 6 دو فرزند وی ابوعلی و ابویاسر و قاضی ابوبکربن عبداللّه لباقی و عده ای دیگر از شاگردان او به شمار می آمدند. وی حنبلی مذهب بود. 7 کتاب فضیلة الذکر و الدعاء از آثار او می باشد. 8 وی در سال 469ه در بغداد از دنیا رفت و در نزدیکی مقبره احمدبن حنبل به خاک سپرده شد. 9
پی نوشت ها
[1] ـ معجم البلدان 1 / 376. 2 ـ طبقات الحنابله (ابن ابی یعلی) 2 / 236. 3 ـ المنتظم 16 / 188. 4 ـ تاریخ الاسلام 31 / 300 و 301. 5 ـ طبقات الحنابله (ابن ابی یعلی) 2 / 236؛ طبقات الحنابله (ابن رجب) 3 / 13، 14 و 15. 6 ـ الأنساب 1 / 312 و 313؛ المنتظم 16 / 188. 7 ـ طبقات الحنابله (ابن رجب) 3 / 13، 14 و 15. 8 ـ هدیة العارفین 2 / 73. 9 ـ طبقات الحنابله (ابن ابی یعلی) 2 / 236.
دیگر منابع: اللباب 1 / 135؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 221؛ تاریخ الاسلام 31 / 300 و 301؛ معجم المؤلفین 9 / 4؛ الاعلام زرکلی 5 / 315.
سیدمحمد علوی
محمد ـ برمکی
محمد ـ برمکی (م 411ه)
ابوالمعالی محمدبن تمیم برمکی.
وی اهل مصر بود. 1 او فردی لغت دان و معاصر جوهری صاحب کتاب الصحاح بود و در سال 397ه کتابی به نام المنتهی فی اللغه همانند کتاب الصحاح جوهری تألیف نمود. او این کتاب را از کتاب صحاح جوهری اقتباس کرده و تغییرات جزیی در تنظیم ابواب و ترتیب الفبایی حروف آن ایجاد نمود. 2 وی در سال 411ه درگذشت. 3
پی نوشت ها
[1] ـ انباه الرواة 4 / 179. 2 ـ معجم الادباء 18 / 34 و 35. 3 ـ هدیة العارفین 2 / 61.
دیگر منابع: الوافی بالوفیات 2 / 280؛ بغیة الوعاة 1 / 68؛ کشف الظنون 2 / 1858؛ معجم المؤلفین 9 / 138؛ تاریخ التراث العربی 8 / 471.
محمود هیئتی
محمد ـ بروجردی
محمد ـ بروجردی (380 ـ 455ه)
ابوعلی محمدبن حَمَد بن محمدبن عبداللّه بروجردی مشهور به ابن فُوَرّجَه.
نام وی در بیشتر منابع، محمدبن حَمَد و در بعضی حَمَدبن محمد آمده است. 1 ثعالبی تذکره نویس معاصر ابن فورجّه وی را بروجردی، اهل اصفهان و مقیم ری دانسته که شاعر و نویسنده ای برجسته بوده است. 2 وی در سال 3303 یا 380ق در نهاوند متولد شد4 و در جوانی به بغداد رفت تا از مجالس درس علمای آن روزگار بهره گیرد. 5 در آنجا ادبیات و لغت را از عالم و ادیب مشهور عصر خویش ابوالعلاء معرّی فرا گرفت. 6 ابن فورّجه از ادیبان و فضلای بروجرد، متخصص در علم نحو و لغت و شعر بود7 و در ری به تعلیم و تربیت مشغول بود. وی دارای اشعاری است که ابوعامر جرجانی آنها را روایت کرده است. 8 دو کتاب الفتح علی ابی الفتح و التجنّی علی ابن جنّی از آثار ابن فورّجه است که رد شرح ابن جنّی بر دیوان اشعار متنبی نوشته است. 9 تاریخ دقیق درگذشت او مشخص نیست، ولی تا سال 455ق زنده بوده است. 10 در تاریخ حیات وی نیز اختلاف است. 11
پی نوشت ها
[1] ـ انباه الرواة 1 / 334؛ دمیة القصر 1 / 415. 2 ـ تتمة یتیمة الدهر 143؛ بغیة الوعاة 1 / 97. 3 ـ معجم الادباء 18 / 188؛ بغیة الوعاة 1 / 97. 4 ـ الوافی بالوفیات 3 / 25؛ فوات الوفیات 3 / 345. 5 ـ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 4 / 415. 6 ـ انباه الرواة 1 / 334؛ البلغة فی تاریخ ائمة اللغه 74. 7 ـ البلغة فی تاریخ ائمة اللغه 74؛ بغیة الوعاة 1 / 97. 8 ـ انباه الرواة 1 / 335 و 334.
نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 3 صفحه : 292