زمان خود مردی فاضل، ادیب، فیلسوف، حکیم، متکلم، پزشک و شاعری برجسته به شمار می آمد. بزرگانی چون ابوالحسین یحیی بن حسین علوی پیشوای فرقه زیدیّه، ابوالحسن بن عبداللّه لکریم و دیگران از شاگردان وی بودند. دیوان شعر اثر او می باشد. 1 وی به سال 473 یا 474 در بغداد از دنیا رفت و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 3 / 397؛ عیون الانباء 333؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 431. 2ـ دمیة القصر 1 / 27؛ معجم الادباء 10 / 23.

دیگر منابع: دمیة القصر 1 / 363؛ اللباب 2 / 183؛ وفیات الاعیان 4 / 393؛ الوافی بالوفیات 3 / 11؛ البدایة و النهایه 12 / 121؛ النجوم الزاهره 5 / 111؛ کشف الظنون 1 / 766؛ الاعلام 6 / 100.

سیدمحمد علوی

محمّد ـ بغدادی

محمّد ـ بغدادی (380 ـ 458ه)

ابویعلی محمّدبن حسین بن محمّد حنبلی بغدادی، معروف به ابن فراء.

در سال 380ه در بغداد به دنیا آمد و همانجا پرورش یافت. 1 پدرش از بزرگان مذهب حنفی بغداد بود. 2 ابویعلی در پنج سالگی از استادان بغداد چون ابوالقاسم موسی بن عیسی سراج، علی بن معروف و دیگران حدیث شنید؛ سپس چند سال در حوزه درس بزرگ حنابله ابوعبداللّه بن حامد شرکت کرد و نزد وی در فقه صاحب نظر شد. پس از آن برای کسب دانش بیشتر به شهرهای مکه، دمشق و حلب سفر کرد و از استادانی همچون ابومحمد عبداللّه لرحمان بن ابی نصر تمیمی، ابوبکر قطّان و دیگران حدیث آموخت. او در عصر خود ادیب، فقیه، اصولی، جدلی، آگاه به علوم قرآن محدثی ثقه و مدرس به شمار می آمد. 3 وی سال 402ه به امر استادش ابوعبداللّه بن حامد به تدریس پرداخت. 4 او در بغداد و دمشق به تدریس فقه و نقل حدیث اشتغال داشت. 5 کسانی چون ابوبکر احمدبن علی خطیب بغدادی، 6 ابوعلی اهوازی و بسیاری از دانش پژوهان بغداد از شاگردان وی به شمار می آمدند. 7 در سال 414ه برای انجام اعمال حج به مکه رفت. وی در زمان خود بسیار مورد توجه و احترام القادر و القائم عباسی بود. بعد از مرگ قاضی القضات ابن ماکولا، از سوی القائم بامرا برای قضاوت در بغداد و اطراف آن، حرّان و حلوان منصوب گردید و از سوی خود برای قضا در
حرّان و حلوان جانشین تعیین نمود. وی در عصر خود مفتی و رییس مذهب حنبلی در بغداد بود. کتاب های متعددی درباره موضوع های گوناگون دارد که عبارت اند از: کتاب احکام القرآن، المعتمد، المقتبس، 8 الصفات، 9 الایمان، احکام السلطانیه، الکفایه فی اصول الفقه، احکام القرآن، عیون المسائل، اربع مقدمات فی اصول الدیانات، تبرئة معاویه، العده، مقدمه فی الادب، الطب، اللباس، المجرد. 10 فرار سال 458ه در بغداد از دنیا رفت و در مقبره باب حرب به خاک سپرده شد. 11

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 2 / 256. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 90. 3 ـ طبقات الحنابله (بن ابی یعلی) 2 / 193 ـ 205. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 90. 5 ـ تاریخ مدینة دمشق 52 / 354. 6 ـ تاریخ بغداد 2 / 256. 7 ـ تاریخ مدینة دمشق 52 / 354. 8 ـ طبقات الحنابله 2 / 193 ـ 205. 9 ـ هدیة العارفین 2 / 72. 10 ـ الاعلام 6 / 100. 1
[1] ـ تاریخ بغداد 2 / 256.

دیگر منابع: المنتظم 16 / 98 و 99؛ اللباب 2 / 413 و 414؛ الکامل فی التاریخ 10 / 52؛ تاریخ الاسلام 30 / 453؛ العبر 2 / 309؛ الوافی بالوفیات 3 / 7؛ مرآة الجنان 3 / 63؛ کشف الظنون 1 / 564 و 2 / 1421؛ شذرات الذهب 3 / 306؛ هدیة العارفین 2 / 72؛ الاعلام 6 / 99 و 100.

سیدمحمد علوی

محمد ـ بغدادی

محمد ـ بغدادی (398 ـ 470ه)

ابوالحسن محمدبن هبة ا بن محمد، بغدادی، معروف به ابن وراق نحوی.

وی اهل بغداد بود که در سال 398ه به دنیا آمد و سپس به فراگیری و تحصیل علم پرداخت و در علومی چون عروض، نحو، أدب، قرائت و حدیث متبحر و استاد گردید و به گونه ای که در آن عصر سرآمد روزگارش به شمار می آمد، لذا خلیفه القائم بامرا از او دعوت کرد که استاد فرزندانش باشد و او زمانی که به دربار خلیفه وارد شد، خادم خلیفه از او خواست که زمین را در مقابل خلیفه ببوسد، ولی او از این امر سر باز زد. علمای رجال ابن وراق را محدثی ثقه، راستگو، امین، عالم و فاضلی باوقار و باهیبت دانسته اند. ابونصر هبه ا بن علی محلی، ابوالحسن علی بن هبه ا بن عبداللّه لسلام، ابوزکریا تبریزی و ابوالخیر مبارک بن حسین غسّال از شاگردان او در علم حدیث بوده اند. ابوالحسن در حالی که چشمانش کم بینا شده بود در