نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 3 صفحه : 301
427ه به 550 ورق رسیده بود، ترجمه و تهذیب زیج أرکند. زیج ارکند از زیج های معتبر قدیم هندی است. این کتاب که قبلاً نیز ترجمه شده بود ولی لغات و اصطلاحات هندی عیناً در آن به جای مانده و نامفهوم بود، ابوریحان بار دیگر آن را ترجمه کرد. مقالید علم الهیئة فی ما یحدثُ فی بسیط الکره. کتاب اخیر نخستین کتاب کامل در باب مثلثات که به چاپ رسیده است. نسخه ای از آن نیز که در سال 784ه نوشته شده در کتابخانه مدرسه عالی شهید مطهری موجود است. خیال الکسوفَین عند الهند در دو مدار متحد و متساوی، امر الممتحن و تبصیر ابن کیسوم المفتَتن، اختلاف الاقاویل لاستخراج التحاویل، التحلیل والتقطیع للتعدیل در جدول های تعدیل خورشید از طریق تحلیل حَبَش ـ احمدبن عبداللّه مروزی معروف به حَبَش (حاسب) ـ نسخه ای از این کتاب در هند نگهداری می شود. مقاله تهذیب الطرق المحتاج الیها فی استخراج هیئته الفلک عند الموالید و تحاویل السنین و غیرها، مفتاح علم الهیئة در مبادی علم هیأت با صرف نظر از أشکال، تهذیب فصول الفرغانی در دویست ورق، إفراد المقال فی امر الأظلال چاپ شده، استعمال دوائر السموت لإستخراج مراکز البیوت، مقاله طالع قبّة الارض و حالات الثوابت ذوات العروض، مقاله کوتاه اعتبارُ مقدار اللیل و النهار فی جمیع الارض، تحدید نهایات الأماکن لتصحیح مسافات المساکن، ابوریحان در رجب سال 416 در غزنین کار تألیف آن را به پایان رسانده، موجود است و به فارسی نیز برگردانده شده است. بیرونی در این کتاب نظریه ابن سینا در تعیین طول جغرافیایی گرگان را نقد کرده است. تهذیب الأقوال فی تصحیح العروض و الأطوال در دویست ورق، تصحیف المنقول من العرض و الطول، مقاله تصحیح الطول و العرض لمساکن المعمور من الأرض در بیست ورق، مقاله تعیینُ البلد من العرض و الطول در بیست ورق، مقاله استخراج قدر الارض برصد انحطاط الافق عن قلل الجبال؛ مقاله غروب الشمس عند منارة اسکندریه، مقاله اختلاف الواقع فی تقاسیم الأقالیم. یاقوت این اثر را که بیرونی در سال 422ه تألیف کرده، به خط او دیده است. مقاله اختلاف ذوی الفضل فی استخراج العرض و المَیل، الأجوبة و الأسئلة لتصحیح سمت القبله، ایضاح الادلة علی کیفیة سمت القبلة، تهذیب شروط العمل لتصحیح سموت القبل در چهل ورق، تقویم القبلة بُبست بتصحیح طولها و عرضها، الإنبعاث لتصحیح القبله (الانبعاث لتصحیح القبلة کاث)، تلافی عوارض الزلة فی کتاب دلائل القبله، تذکرة فی الحساب و العدّ بارقام السند و الهند، استخراج الکعاب و اضلاع ماوراءهُ من مراتب الحساب، کیفیة رسوم الهند فی تعلم الحساب رأی العرب فی مراتب العدد أصوب من رأی الهند، راشیکات الهند، در باب نسبت و تناسب در ریاضیات هند سکلب الأعداد، ترجمه و تنقیح روش حساب یعنی قسمتی از کتاب براهم سدهاند پسیدهانتا، که در هیأت و نجوم اسلامی به نام زیج سند هند معروف است، منصوبات الضرب، تجرید الشعاعات و الانوار عن الفضائح المدونة فی الأسفار که به نام امیرقابوس بن وشمگیر تألیف کرده، مقاله تحصیل الشعاعات بأبعد الطرق عن الساعات، مقاله مطرح الشعاع ثابتاً علی تغیر البقاع، تمهید المستقر لتحقیق معنی الممر (نسخه خطی آن موجود است)، استیعاب الوجوه الممکنة فی صنعة الاصطراب در هشتاد ورق که نسخه ای از آن در کتابخانه مجلس شوری موجود است. ابن ابی أصیبعه کتابی با عنوان تسطیح الکره یا چنان که در بعضی دیگر از منابع آمده الاستیعاب فی تسطیح الکره برای ابوریحان ذکر کرده که آقابزرگ تهرانی معتقد است همان کتاب استیعاب الوجوه الممکنه فی صنعة الاصطرلاب می باشد، تسهیل التصحیح الاصطرلابی و العمل بمرکباته من الشمالی و الجنوبی، دو مقاله درباره ساخت اسطرلاب و بعضی کاربردهای آن که نسخه خطی از آن در کتابخانه ملک تهران موجود است، تسطیح الصور و تبطیح الکور در انتقال تصویر صور سماوی و مواضع شهرها و کشورها از سطح کروی به روی صفحه که نسخه ای از آن در کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران موجود است. اخراج ما فی قوة الاصطرلاب الی الفعل، استعمال الاصطرلاب الکری، مقاله تعبیر المیزان لتقدیر الأزمان، تحصیل الآن من من الزمان عند الهند در صد ورق، الارشاد الی صوم النصاری و الاعیاد، الاعتذار عما سبق لی فی تاریخ الاسکندر، تکمیل حکایات عبداللّه لملک الطبیب البستی فی مبدأ العالم و النتهائه نزدیک به صد ورق، مقاله دلالة الآثار العلویة علی الاحداث السفلیه، مقاله ابطال ظنون فاسدة خطرت علی قلوب بعض الاطباء فی امر الکواکب الحادثة فی الجو، الکلام علی الکواکب ذوات الاذناب و الذوائب، مضیئات الجو الحادثة فی العلو، مقاله تصفح کلام ابی سهل القوهی فی الکواکب المنقضه، تحقیق منازل القمر، الفحص عن نوادر ابی حفص عمربن الفرخان، مقاله النسب التی بین الفلزات و الجواهر فی الحجم، استخراج الاوتار فی الدائرة بخواص الخط المنحنی فیها به عربی و فارسی چاپ شده است، مقاله المساحة
نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 3 صفحه : 301