responsiveMenu
فرمت PDF شناسنامه فهرست
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : ---    جلد : 3  صفحه : 302

للمسافر المُقوی (مسافر بیابان گرد) مقاله نقل خواص الشکل القطاع الی ما یغنی عنه، مقاله لوازم تجزی المقادیر لا الی نهایة قریبةٌ من امرالخطین اللذین یقربان و لا یلتقیان فی الاستبعاد، مقاله صفة اسباب السخونة الموجودة فی العالم و اختلاف فصول السنة، مقاله البحث عن الطریقة المذکورة فی کتاب الآثار العلویة، المسائل البلخیة فی المعانی المتعلقة بانکسار الصناعة، الجوابات عن المسائل الواردة من منجمی الهند در 120 ورق، الجوابات عن المسائل العشر الکشمیریه، التفهیم لاوائل صناعة التنجیم در نجوم و هندسه و حساب و جبر و مقابله که در سال 420ه برای ریحانه دفتر حسن (حسین) خوارزمی تألیف کرد. این اثر که گنجینه ای بس ارزشمند در ادبیات و زبان فارسی است یگانه کتابی بوده که ابوریحان به زبان فارسی و بار دیگر به زبان عربی برای نوآموزان علم نجوم تألیف کرده است. مقاله تقسیط القوی الدلالات بین اجزاء البیوت الاثنی عشر، مقاله حکایة طریق الهند فی استخراج العمر، مقاله سیر سهمی السعادة و الغیب، الارشاد الی تصحیح المبادی، مشتمل بر نمودارها. زرکلی از کتاب الارشاد فی احکام النجوم او یاد کرده که به چاپ رسیده و احتمالاً همین کتاب است. مقاله تبیین رأی بطلمیوس فی السالخداه، الموالید الصغیر این کتاب ترجمه کتاب براهیمهر منجم و ریاضیدان اوایل قرن ششم میلادی می باشد، حدیث قسیم السرور و عین الحیاة یا شادبهر در فلسفه، حدیث اورمزدیار و مهریار در فلسفه، قصة وامق و عذراء، حدیث صَنَمَی البامیان شهری که بت خانه معروف آن دارای دو بت سرخ بت و خنگ بت بوده است، حدیث داذمه و کرامی دخت (حدیث دادمهر و گرامی دخت). پنج اثر اخیر از فارسی به عربی برگردانده شده است. حدیث نیلوفر فی قصة دبیستی و بربهاکر، قافیة الالف من الاتمام فی شعر ابی تمام، مقاله الاستبحار فی قد الأشجار، تحصیل الراحة بتصحیح المساحة، التحذیر من قبل الترک، القرعة المصرّحة بالعواقب، القرعة المثمنه لاستنباط الضمائر المخمنة و شرح مزامیر القرعة المثمنه، ترجمه کلب یاره، مقاله ای درباره بیماری های عفونی که از زبان هندی برگردان شده است، تحقیق ماللهند من مقالة مقبولة فی العقل او مردولة یکی از معروف ترین آثار بیرونی در مورد عقاید و افکار، آداب و رسوم، جغرافیای طبیعی و انسانی هند، آرای هندوها در باب مسائل فلسفه، گاه شماری و هیأت و نجوم و از کتاب های مرجع درباره هندشناسی در جهان که پس از سال 421ه یعنی پس از
مرگ سلطان محمود تألیف آن پایان یافته و از آن با عنوان تاریخ الهند، رحلة البیرونی یا عجایب الهند نیز یاد می شود. مقاله علة علامات البروج فی الزیجات من حروف الجمَّل، سخنی در المستقر و المستودَع، مقاله باسدیو الهند عند مجیئه الادنی، ترجمه کتاب شامل (کتاب سانک) فی الموجودات المحسوسة و المعقوله، ترجمه کتاب پاتنجل در رهایی نفس از قید تن. 20

 

ابوریحان همچنین از آثاری که قبلاً نوشته بوده ولی نسخه یا پیش نوشت آنها از دست او رفته خبر داده که بعضی از آنها عبارت اند از: التنبیه علی صناعة التمویه در احکام نجوم، التطبیق الی تحقیق حرکة الشمس، تنویر المنهاج الی تحلیل الأزیاج، البرهان المنیر فی اعمال التسییر، تنقیح التواریخ21 (تصحیح التواریخ). سپس از آثاری که در این سال 427ه در دست تألیف داشته و به صورت ناتمام باقی مانده خبر می دهد؛ از جمله:

 

القانون المسعودی در هیأت و نجوم و ریاضی که به نام مسعود غزنوی (42
[1] ـ 432ه) تألیف کرده است. گفته می شود بیرونی چون از تألیف این کتاب فارغ شد، مسعود یک فیل نقره ای به عنوان جایزه برای او فرستاد؛ اما وی به بهانه اینکه از آن بی نیاز است آن را به خزانه شاهی بازگرداند. این کتاب در سه مجلد به چاپ رسیده و به انگلیسی نیز ترجمه شده است. الآثار الباقیة من (عن) القرون الخالیه در ذکر تواریخ و اعیاد و ایام مشهوره اممِ مختلف و کیفیت اختلاف تقویم ها و همچنین در ذکر مسائل ریاضی و طبیعی و ترسیم نقشه های جغرافیایی و کشف علل و خاصیت جزر و مد رودخانه ها و فوران آب از بعضی چشمه ها که در حدود سال 391ه به نام امیرشمس المعالی قابوس تألیف کرده؛ ولی چنان که از رساله فهرست او بر می آید تا سال 427ه هنوز کار تألیف آن به پایان نرسیده بوده است. این اثر نخستین بار با تحقیق و مقدمه ادوارد زاخائو آلمانی به چاپ رسید و سپس به انگلیسی نیز ترجمه و منتشر کرد. اما متن مصحح زاخائو افتادگی هایی داشت که با کوشش عده ای از محققان قسمت گمشده آن نیز پیدا شد و تحت عنوان ساقطات الآثار الباقیه منتشر شد. همچنین شرح و ترجمه آثار الباقیه به فارسی تحت عنوان تاریخ اعتضاد السلطنه به دست علی قلی میرزا اعتضادالسلطنه فرزند فتحعلی شاه قاجار صورت گرفت. ترجمه دیگری از این کتاب نیز به فارسی در دست است. اثر دیگر مربوط به این کتاب، الالتقاط عن الاثار الباقیه از

نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : ---    جلد : 3  صفحه : 302
   ««صفحه‌اول    «صفحه‌قبلی
   جلد :
صفحه‌بعدی»    صفحه‌آخر»»   
   ««اول    «قبلی
   جلد :
بعدی»    آخر»»   
فرمت PDF شناسنامه فهرست