الاُکر که نسخه ای از آن در انگلستان نگهداری می شود، رسالة فی تصویر الکواکب و البلدان فی ایّ دائرتین اردنا نسخه خطی از آن موجود است، مقالة فی صنعة الاسطرلاب نسخه ای از آن در کتابخانه دانشگاه تهران وجود دارد و غیر از کتاب استیعاب الوجوه الممکنة فی صنعة الاسطرلاب است، رسالة فی الاسطرلاب رساله مفصلی درباره کاربردهای مختلف اسطرلاب در 67 باب که احتمالاً همان کتاب العمل بالاسطرلاب است، مقالة فی التطریق باستعمال فنون الاسطرلاب نسخه ای از آن در پاریس است، مقیاس المرجع فی العمل باسطرلاب المسطح، جوامع معانی کتاب ابی حامد الصاغانی فی التسطیح التام نسخه خطی آن در هلند موجود است، رسالةٌ فی التوسط بین ارسطوطالیس و جالینوس فی المحرک الاول، ریاضة الفکر و العقل، 42 دفتر السنه، 43 الزیج العلائی، 44 کیفیة وضع الاسطرلاب نسخه ای از آن در کتابخانه آل قزوینی در بصره موجود است، 45 مقادیر اللیل و النهار که برای سلطان محمود تألیف کرده است، 46 بدائع اللوامع، 47 تحریر المجسطی، 48 رسالة الأبعاد و الأجرام. کتاب اخیر در مساحت زمین، مقدار دوری ماه از زمین، قطر خورشید، بُعد وحجم سیارات منظومه شمسی و موضوعات دیگر از این قبیل که در ضمن الرسائل المتفرقه فی الهیئة در حیدرآباد هند به چاپ رسیده است. 49 جدول الدقائق، جدول التقویم، المسائل الهندسیه احتمالاً همان کتاب رسالة اشکال الهندسه باشد، مواقع السمت، کریة السماء، امتحان الشمس، رؤیة الاهله، اصلاح شکل منالاوس، القسی الفلکیه، دوائر السموات فی الاسطرلاب، منازعة اعمال الاسطرلاب. 50

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 17 / 186. 2 ـ تحدید نهایات الاماکن، مقدمه مترجم 15. 3 ـ الانساب 1 / 429. 4 ـ دانشنامه جهان اسلام 5 / 164 و 165. 5 ـ عیون الانباء 459. 6 ـ عیون الانباء 459. 7 ـ معجم الادباء 17 / 186؛ الذریعه 4 / 510. 8 ـ تحدید نهایات الاماکن، مقدمه 15 و 16؛ دانش نامه جهان اسلام 5 / 165. 9 ـ التفهیم لاوائل صناعة التنجیم، مقدمه همایی 41. 10 ـ معجم الادباء 17 / 186. 1
[1] ـ تاریخ مختصر الدول 186. 12 ـ تاریخ ادبیات در ایران (صفا) 1 / 337 و 338. 13 ـ التفهیم 13
[1] ـ 133. 14 ـ معجم الادباء 17 / 182. 15 ـ کشف الظنون 1 / 771. 16 ـ معجم الادباء 17 / 186. 17 ـ فهرست کتاب های رازی و نامه های کتاب های بیرونی 26. 18 ـ دانش نامه جهان اسلام 5 / 166. 19 ـ معجم الادباء 17 / 185. 20 ـ فهرست کتاب های رازی و نامه های کتاب های بیرونی 26 ـ 36. 2
[1] ـ فهرست کتاب های رازی و نامه های کتاب های بیرونی 37. 22 ـ فهرست کتاب های رازی و نامه های
کتاب های بیرونی 38 ـ 39. 23 ـ الآثار الباقیه 25 و 185. 24 ـ الآثار الباقیه 138. 25 ـ الآثار الباقیه 213. 26 ـ عیون الانباء 459. 27 ـ الجماهر فی الجواهر 82. 28 ـ الجماهر فی الجواهر 101. 29 ـ تاریخ ادبیات در ایران (صفا) 1 / 339. 30 ـ عیون الانباء 459. 3
[1] ـ صیدنه، مقدمه محقق 1 و 10. 32 ـ عیون الانباء 458 و 459. 33 ـ تاریخ حکماء الاسلام 57 و 119. 34 ـ الذریعه 5 / 197. 35 ـ نامه دانشوران 6 / 193 ـ 226. 36 ـ عیون الانباء 459؛ کشف الظنون 2 / 971 و 1314. 37 ـ معجم الادباء 17 / 185 - 190. 38 ـ تاریخ بیهقی 2 / 812 - 815. 39 ـ هدیة العارفین 2 / 65 و 66. 40 ـ اعیان الشیعه 9 / 69 ـ 70؛ الاعلام 5 / 314. 4
[1] ـ احوال و آثار ابوریحان بیرونی (صفا) 118. 42 ـ دانش نامه جهان اسلام 5 / 170، 171 و 185. 43 ـ الذریعه 8 / 252. 44 ـ الذریعه 12 / 82. 45 ـ الذریعه 18 / 194. 46 ـ الذریعه 21 / 378. 47 ـ الذریعه 26 / 89. 48 ـ اعیان الشیعه 5 / 248. 49 ـ ابوریحان البیرونی (علی احمد الشحات) 94 ـ 96. 50 ـ ابوریحان البیرونی (علی احمد الشحات) 10
[1] ـ 103.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 29 / 313؛ اللباب 1 / 197؛ لب اللباب 1 / 159؛ بغیة الوعاة 1 / 51؛ بغیة الطب 1 / 194 و 199؛ تتمة صوان الحکمه 1 / 6 و 13؛ تبصیر المنتبه 1 / 188؛ فرج المهموم فی تاریخ علماء النجوم 1 / 84؛ الوافی بالوفیات 2 / 64 و 8 / 138 ـ 142؛ تالجغرافیا (ابن سعید مغربی) 1 / 30؛ المواعظ و الاعتبار 1 / 18؛ تاریخ التراث العربی 4 / 181؛ معجم المطبوعات العربیه 1 / 616 و 1015؛ مشاهیر شعراء الشیعه 4 / 7
[1] ـ 73؛ مستدرکات اعیان الشیعه 2 / 232؛ معجم البلدان 1 / 54، 2 / 397 و 4 / 202؛ اکتفاء القنوع 51، 71، 246 و 370؛ الموسوعة العربیة المیسره 1 / 464؛ دایرة المعارف تشیع 3 / 574؛ الکنی و الالقاب 1 / 78؛ روضات الجنات 7 / 351؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 148؛ تاریخ آداب اللغة العربیه 1 / 653 ـ 655؛ ریحانة الادب 7 / 114؛ دایرة المعارف (بستانی) 2 / 153؛ معجم المؤلفین 8 / 241؛ کشف الظنون 1 / 9 و ...؛ الذریعه 1 / 6 و ....

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

محمد ـ بیضاوی

محمد ـ بیضاوی (392 ـ 468ه)

ابوبکر محمدبن احمدبن عباس بیضاوی فارسی.

منسوب به بیضاء (شهری در هشت فرسخی شیراز) است و در سال 392ه به دنیا آمد. 1 بیضاوی یکی از فقهای بزرگ شافعی بود که در فقه مقام بلندی داشت و در فقه و ادبیات تألیفاتی دارد. او با اینکه بیشتر اوقات روز را به تدریس و مذاکره با ارباب حاجت اشتغال داشت، موفق شد در ظرف چهار ماه کتابی به نام التذکرة فی شرح التبصره تألیف نماید. او زمانی که از منطقه بارمّا (کوهی بین تکریت و موصل) 2 برمی گشت، در مکانی به نام قُرْح (بازار وادی القری،