با آن کتاب یکی دانست مگر اینکه در ثبت و ضبط کتاب نجاشی تصحیف روی داده باشد. کتاب های تکلیف من علم ا انه یکفر و المعدوم دو اثر دیگر تبان است. 5 زمان گرویدن او به امامیه دقیقاً روشن نیست که پیش از شرکت در درس سید بوده است یا پس از آن، اما از محتوای پرسش ها و تعبیرهای تبان6 به دست می آید وی در آن زمان امامی مذهب بوده است. نجاشی (م 450ه) در تغییر مذهب تبان، تردید دارد و تنها به دلیل پایبندی به مبنای خود که افراد منتسب به امامیه را در کتابش ذکر می کرده، آورده است. 7 با این حال علاوه بر محتوای سؤال های او، چون گفته شده سید مرتضی در رثای تبان، قصیده قافیه را در 53 بیت سرود، 8 گرایش حقیقی و قلبی او تقویت می شود. ابوعبداللّه در ذیقعده سال 419ه از دنیا رفت. 9

پی نوشت ها

[1] ـ رجال نجاشی 2 / 333. 2 ـ الذریعه 2 / 78. 3 ـ رسائل الشریف المرتضی 1 / 5 ـ 96. 4 ـ رجال نجاشی 2 / 104. 5 ـ رجال نجاشی 2 / 333. 6 ـ رسائل الشریف المرتضی 1 / 5 ـ 93. 7 ـ رجال نجاشی 2 / 333. 8 ـ الناصریات (مقدمه) 23. 9 ـ رجال نجاشی 2 / 333.

دیگر منابع: طبقات اعلام الشیعه 2 / 168؛ موسوعة طبقات الفقهاء 5 / 310؛ رجال ابن داود 322؛ جامع الرواة 2 / 146؛ تنقیح المقال 3 / 147؛ قاموس الرجال 9 / 397؛ الاعلام 6 / 248؛ هدیة العارفین 2 / 63؛ الذریعه 4 / 408 و 5 / 217 و 21 / 224؛ معجم المؤلفین 10 / 258.

محمد غفوری

محمد ـ تجیبی

محمد ـ تجیبی (م460ه)

ابوبکر محمدبن عبداللّه بن مسلمه مظفر باا تجیبی معروف به ابن افطس.

اصل وی از بربر مکناسه ـ شهری در مغرب ـ بود. در اندلس رشد نمود و به آداب و رسوم آنجا متخلق شد. 1 او از جمله حاکمانی بود که دستی در ادبیات داشته و در زمان خود بی نظیر بود. 2 او حریص بر آموختن ادبیات به ویژه نحو، شعر و اخبار نادر بود3 و از ملوک اندلس از حیث ادبیات کسی به پای او نمی رسید. او دوستدار اهل علم بود و کتاب های بسیاری در کتابخانه خود جمع آوری کرده بود. 4 ابن افطس پادشاه مرز شمالی اندلس بود و بر بطلیوس حکمرانی می کرد. او فردی شجاع و صاحب رأی بود و در مقابل رومیان ایستاد و با آنها
جنگید. 5 میان او و ابن ذالنون و معتضدبن عباد نیز جنگ هایی رخ داد6 و با وجود اینکه همواره در حال جنگ بود، از علم و عدالت غافل نبود. او مدرسه ای ساخته بود که در روزهای جمعه در آنجا می نشست و علما نزد او حاضر شده و به مباحثات علمی می پرداختند. 7 ابن افطس دو اثر به نام المظفر در پنجاه مجلد8 و تفسیر قرآن دارد. 9 او در سال 460ه درگذشت. 10 وفات او را قبل یا بعد از سال 470ه هم ذکر کرده اند. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الکمال فی التاریخ 9 / 288. 2 ـ الذخیرة فی محاسن اهل الجزیره ج2 ق2 ص640. 3 ـ المعجب فی تلخیص اخبار المغرب 128. 4 ـ التکملة لکتاب الصله 1 / 317 و 318. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 594. 6 ـ تاریخ ابن خلدون 3 / 229. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 594. 8 ـ الذخیرة فی محاسن اهل الجزیره ج2 ق 2 ص 640. 9 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 594. 10 ـ حلة السیراء 2 / 97. 1
[1] ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 594.

دیگر منابع: وفیات الاعیان 7 / 123؛ کشف الظنون 2 / 1722؛ دایرة المعارف الاسلامیه 2 / 349؛ المغرب فی حلی المغرب 1 / 364؛ تاریخ الاسلام 30 / 491؛ الوافی بالوفیات 3 / 323؛ هدیة العارفین 2 / 72؛ الاعلام 6 / 228؛ معجم المؤلفین 10 / 246.

محمود هیئتی

محمد ـ تجیبی

محمد ـ تجیبی (م 419ه)

ابویحیی محمدبن احمدبن عبداللّه لرحمن سرقسطی صمادحی تجیبی.

وی اهل سرقسطه اندلس و از والیان بزرگ شهر وشقه اندلس بود. فرزندش ابواحوص معن که خود والی مرّیه بود از وی روایت کرده است. ابویحیی باوجودی که والی وشقه بود، از علم و دانش فاصله نگرفت و همواره برای کسب دانش و تعالی گام برمی داشت. کتاب مختصر غریب القرآن اثر اوست که از تفسیر طبری استخراج کرده است. ابویحیی در ماه جمادی الاول سال 419 بین جزیره یابیسه و اندلس در دریا غرق شد. 1

پی نوشت ها

[1] ـ التکملة لکتاب الصله 1 / 308؛ الحلة السیراء 296.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 28 / 469؛ معجم المؤلفین 8 / 275.

محمدجعفر مرادی