محمد ـ

تمیمیمحمد ـ تمیمی (347 ـ 416ه)

ابوعبداللّه محمدبن یحیی بن محمدبن عبداللّه تمیمی اندلسی مشهور به ابن حذّاء.

وی اهل قرطبه بود و در سال 347 زاده شد1 و از محدثان و فقیهان معروف قرطبه بود. فراگیری دانش را از سال 362 آغاز کرد و از محضر شصت استاد بهره علمی برد و به این منظور به شهرهای گوناگونی چون مکه، مدینه دمیاط و قیروان مسافرت کرد. در قرطبه از استادانی چون ابوعمر تغلبی، ابوعیسی لیثی و ابوبکربن زَرب دانش آموخته و در مکه از ابواسحاق دینوری و ابوعبداللّه بلخی علومی را فرا گرفته است. ابن خدّاء علاوه بر فقه و حدیث در علوم و فنون بسیاری چون ادبیات عرب، عقد قراردادها، فن خطابه و تعبیر خواب نیز تبحر داشت. فردی زیرک و باهوش بود2 و شاگردان بسیاری از وی استفاده کرده اند که از آن میان افرادی چون ابوعمربن عبداللّه لبر، 3 طرابلسی و ابن حصار را می توان نام برد. وی از علمای مالکی مذهب بود و افزون بر مراتب علمی از مناصب اجتماعی و سیاسی به دور نبوده و مدتی قضاوت شهر بجانه، اشبیلیه4 و بلنسیّه را برعهده داشت5 و مشاور حقوقی و متولی دیوان عقد قراردادها در قرطبه بود. 6 آثار وی التعریف بمن ذکر فی موطأ مالک بن انس من النساء و الرجال، الخطب و الخطباء، البشری فی تعبیر الرؤیا، اسماء ا تعالی، الاستنباط لمعانی السنن و الاحکام و الابناء علی اسماء ا می باشد. 7 ابن خدّاء سرانجام به سرقسطه مهاجرت کرد و در همانجا در سال 416ه درگذشت8 و در باب قبله دفن گردید. 9

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 2 / 505. 2 ـ ترتیب المدارک 2 / 733. 3 ـ بغیة الملتمس 136. 4 ـ ترتیب المدارک 2 / 733. 5 ـ معجم الادباء 19 / 108. 6 ـ ترتیب المدارک 2 / 733. 7 ـ کتاب الصله 2 / 507. 8 ـ ترتیب المدارک 2 / 734. 9 ـ کتاب الصله 2 / 507.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 444؛ تاریخ الاسلام 28 / 410؛ العبر 2 / 231؛ الوافی بالوفیات 5 / 196؛ النجوم الزاهره 4 / 264؛ شذرات الذهب 3 / 206؛ مرآة الجنان 3 / 23؛ فهرسة ابن خیر 93، 242 و 267؛ هدیة العارفین 2 / 63؛ کشف الظنون 1 / 246؛ الاعلام 7 / 136.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ

تمیمیمحمد ـ تمیمی (347 ـ 416ه)

ابوعبداللّه محمدبن یحیی ابن احمد تمیمی قرطبی مشهور به ابن حذاء.

او اهل قرطبه بود و سال 347ه به دنیا آمد. او در آنجا از محدثانی چون احمدبن ثابت تَغْلبی، ابوعیسی لیثی و ابوبکربن قوطیه حدیث شنید و سپس برای فراگیری حدیث بیشتر راهی سفر حج گردید و در آنجا اقامت گزید و از محضر ابوبکربن اسماعیل و محمدبن یحیی دمیاطی بهره مند گردید. تمیمی زمانی که به قرطبه برمی گشت صاحب علم جَمْ، حدیث و فقه مالکی بود؛ ازاین رو قضاوت بجّانه و سپس اشبیلیه و سرقسطه در اندلس به او محول شد و او تا زمان حیات خویش بر این مسند نشسته بود. کسانی چون فرزندش، ابوعمربن عبداللّه لبر، ابوعبداللّه خولانی و حاتم بن محمد از ابوعبداللّه روایت کرده اند. 1 ابن حذاء کتاب های التعریف بمن ذکر فی الموطأ من الرجال و النساء، الانباه، الخطباء و الخطب و البشری فی تأویل الرؤیا را نوشت. او وصیت کرد که هنگام مرگش کتاب معروف الانباه علی اسماء ا را در بین پارچه و کفنش با او دفن کنند. تمیمی در رمضان سال 416ه در سرقسطه از دنیا رفت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 28 / 409. 2 ـ الوافی بالوفیات 5 / 196.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 444؛ العبر 2 / 231؛ النجوم الزاهره 4 / 264؛ بغیة الملتمس 146؛ الصلة 2 / 505؛ معجم الادباء 19 / 108؛ ترتیب المدارک 2 / 733؛ هدیة العارفین 2 / 63؛ کشف الظنون 1 / 246؛ شذرات الذهب 3 / 206؛ معجم المؤلفین 12 / 99.

رضا جعفری نوقاب

محمد ـ ثقفی

محمد ـ ثقفی (م 485ه)

ابوبکر محمدبن حسین بن عبداللّه ثقفی دینوری، ملقب به ابن فَنْجُویه.

وی از پدرش حسین بن عبداللّه ، ابوعمر بسطامی، سعدبن عبداللّه قطان و دیگران روایت نقل کرده است. شیرویه از محضرش دانش فرا گرفت و نوشت. کتاب الامالی اثر اوست. وی شخصیتی زبردست و باهیبتی بود. ثقفی در سال 485 و در نودسالگی درگذشت. 1 در تاریخ وفات او اختلاف است.