شمس الائمه سرخسی (م490ه) و از شاگردان او پسرخواهرش ابوعمرو عثمان بن علی بن محمد بیکندی (م552ه) و ابونصر علی بن هبه ا بن ماکولا است. به گفته سمعانی (م 562ه) بیکندی تنها کسی است که از محمدبن ابراهیم حصیری برای او روایت کرده است. وی در نهایت در ذی قعده سال 500 در بخارا از دنیا رفت. 1 اثر او حاوی الحصیری در فروع فقهی است که از اصول حنفیه بوده و در آن فتاوای مشایخ آنها منعکس شده است. این کتاب همواره مورد مراجعه فقهای حنفی بوده است. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الجواهر المضیئه 3 / 8 و 81. 2 ـ کشف الظنون 1 / 624.

دیگر منابع: تاج التراجم فی من صنّف مِن الحنفیه 184.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

محمّد ـ حلبی

محمّد ـ حلبی (م426ه)

ابوطاهر محمدبن یاسین بن محمد بزّاز (بزاز) بغدادی حلبی.

او اهل بغداد بود. علم قرائت را نزد ابوالفرج محمدبن ابراهیم شنبوذی، ابوحفص کتانی و دیگر استادان فن آموخت و سپس به روایت از آنها پرداخت. او در عصر خود مردی فاضل، محقق و از بزرگان و استادان علم قرائت به شمار می آمد. عبداللّه لسیّدبن عتاب، علی بن حسین طُرَیْثیثی و عده ای دیگر از شاگردان وی بوده اند. ابوطاهر کتابی در موضوع قرائت ها داشت. 1 وی در ماه ربیع الاول سال 426ه در بغداد از دنیا رفت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ الوافی بالوفیات 5 / 181. 2 ـ غایة النهایة 2 / 276.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 29 / 183؛ معرفة القّراء و الکبار 1 / 382؛ معجم المؤلفین 12 / 97.

سیدمحمد علوی

محمد ـ حمّامی

محمد ـ حمّامی (م 489ه)

ابویاسر محمدبن علی بن محمد حمّامی بغدادی.

وی از پیشگامان مورد اعتماد علم قرائت و حدیث1 و فردی ماهر و زبردست در این فن بود و به آن اهتمام بسیار داشت. علم قرائت را از محضر استادان مشهوری چون ابوعلی غلام هراس و ابوبکربن موسی خیاط فرا گرفت. نیز از محضر ابوجعفربن مسلمه
بهره مند گشت و معلوماتی را آموخت. خود نیز زمانی بر کرسی تدریس تکیه زد و شاگردانی چون ابوبکر مزرفی و ابونصر احمدبن محمدبن بغراج را در این فن پرورش داد. 2 گفته شده وی بسیاری از علوم قرآن و حدیث را با خط خویش نگاشت و به رشته تحریر درآورد. اشعاری نیز به او نسبت داده شده است. 3 کتاب الایجاز فی القرائات العشر اثر اوست. 4 وی در سال 489ه درگذشت و در مقبره باب حرب بغداد دفن گردید. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 33 / 316. 2 ـ غایة النهایه 2 / 214. 3 ـ المنتظم 17 / 36. 4 ـ معرفة القراء الکبار 1 / 466. 5 ـ المنتظم 17 / 36.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 11 / 4.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ حمیدی

محمد ـ حمیدی (قبل 420 ـ 488ه)

ابوعبداللّه محمدبن فتوح بن عبداللّه حمیدی اندلسی میورقی.

وی اصالتاً از قرطبه بوده1 و قبل از سال 420ه2 در میورقه ـ جزیره ای در شرق اندلس ـ متولد شد. 3 برای کسب علم و دانش به بلاد گوناگون از جمله مصر، دمشق، واسط، مکه4 و افریقیه سفر نمود و در بغداد سکنا گزید. 5 حمیدی فقه را نزد ابوزید قیروانی آموخت6 و از ابن حزم اندلسی حدیث شنید و به همنشینی با او شهرت داشت. او با ابن ماکولا دوست و همنشین بوده و از او، خطیب بغدادی، ابوتمام علی واسطی و دیگران بهره برد. حمیدی فردی محدث، حافظ، 7 فقیه، رجالی، 8 مورخ، ادیب، نحوی و اصولی و شاعر بود. 9 او همواره مشغول تحصیل علم بود. 10 ابوعلی صدفی، ابوالحسن بن سرحان، ابوبکربن طرخان، 11 اسماعیل بن محمد تیمی، قاضی محمدبن علی جلاّبی12 و بسیاری از بزرگان عراق از او بهره بردند. برخی از رجال نویسان او را فردی خیّر، عفیف، پرهیزکار13 زیرک و باهوش و در نقل احادیث مورد اعتماد14 و مذهب او را ظاهری دانسته اند. 15 آثار او عبارت اند از: جذوة المقتبس فی تاریخ الاندلس، 16 الجمع بین الصحیحین، 17 تاریخ الاسلام، الامانی الصادقه، ذم النمیمه و الذهب المسبوک فی وعظ الملوک، تسهیل السبیل إلی علم الترسیل، ماجاء من النصوص و الاخبار فی حفظ الجار، مخاطبات الاصدقاء فی مکاتبات و اللقاء، من اُدّعی الامان من اهل الایمان، 18 بلغة المستعجل فی التاریخ، التذکره، جمل التاریخ الاسلام، الفوائد المنتقاة، 19 المتشاکة فی اسماء