بوده اند. دو مجموعه طرق حدیث الطیر و مسند بُهزبن حکیم آثار او می باشد. تاریخ وفات او به دست نیامد، ولی تا سال 441ه زنده بوده است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 30 / 51؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 663.

دیگر منابع: تذکرة الحفّاظ 3 / 1111، 1112؛ طبقات الحفّاظ 426؛ هدیة العارفین 2 / 69؛ معجم المؤلفین 8 / 296.

سیدمحمد علوی

محمد ـ خزاعی

محمد ـ خزاعی (قرن پنجم ه)

ابوسعید محمدبن احمدبن حسین خزاعی رازی معروف به مفید نیشابوری.

حافظ، محدث و متکلم امامی مذهب که اصل او از نیشابور بود، ولی ظاهراً در ری به دنیا آمده و زندگی می کرده است. وی جد مفسر نامدار شیعه ابوالفتوح رازی است. منتجب الدین او را شیخ مفید نامیده و بسیار توثیق کرده است. 1 از حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی نداریم. وی در سال 426ه از محضر ابوالعباس عقیل بن حسین بن محمد حدیث شنیده2 و این نشان دهنده این است که دست کم باید در اوایل قرن پنجم هجری به دنیا آمده باشد؛ همچنین در سال 441ه از مجلس درس ابوطاهر محمدبن احمد بن علی بن حمدان خراسانی استفاده کرده است. 3 خزاعی از پدرش ابوبکر احمد که از فقها و محدثان بنام امامیه عصر خویش در ری بوده، روایت کرده است؛ 4 همچنین وی راوی از محمدبن علی بن محمدبن جعفر ادیب، 5 ابومحمد عبداللّه لملک بن محمد بن احمدبن یوسف، 6 ابوجعفر محمدبن جعفربن محمد قصار رازی (م446ه)، 7 محمدبن احمدبن حسن خطیب دینوری و برخی دیگر بوده است. 8 پسرش علی، 9 برادرش عبداللّه لرحمان10 و ابوالنجم محمدبن عبداللّه لوّهاب بن عیسی سمّان رازی (زنده در 510ه) و برخی دیگر نیز روایتگر از او بوده اند. 11 آثار او عبارت اند از: التفهیم فی بیان التقسیم، الرسالة الواضحة فی بطلان دعوی الناصبه، ما لابدّ من معرفته، 12 الروضة الزاهراء فی تفسیر (فی مناقب) فاطمة الزهراء، 13 الفرق بین المقامین و تشبیه علی علیه السلامبذی القرنین، مُنی الطالب فی ایمان ابی طالب، المولی، الأربعین عن الاربعین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام که نوه اش ابوالفتوح آنها را گزارش کرده است. 14 خزائی در کتاب اخیر چهل حدیث از چهل تن از مشایخ
خود از جمله از پدرش، از عمویش محسن و از وزیر ابوسعد منصوربن حسین آبی نقل کرده است. 15 چنان که منتجب الدین در مقدمه فهرست اشاره می کند هنگامی که در مجلس امیرابوالقاسم یحیی بن محمد حضور داشته، امیر کتاب مذکور را بر وی عرضه کرده و از عظمت آن اظهار شگفتی نموده است و همین جریان، الهام بخش او شده است که کتابی با همین سبک و موضوع با عنوان الاربعین عن الاربعین من الاربعین (چهل حدیث از چهل تن از مشایخ، از چهل صحابی) به نگارش درآورد. 16 نسخه هایی خطی از این کتاب در کتابخانه های عراق، آستان قدس رضوی و مرعشی نجفی قم موجود است. 17

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 157. 2 ـ بشارة المصطفی 70. 3 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 663؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1112. 4 ـ فهرست منتجب الدین 8. 5 ـ الطرائف 139؛ المناقب (خوارزمی) 31. 6 ـ الجواهر السنیه (حرّ عاملی) 273. 7 ـ لسان المیزان 5 / 105؛ مستدرکات اعیان الشیعه 3 / 211. 8 ـ بشارة المصطفی 88، 111، 126، 138، 165. 9 ـ فهرست منتجب الدین 8 و 157. 10 ـ بحار الأنوار 104 / 167. 1
[1] ـ المناقب (خوارزمی) 31؛ الطرائف 139. 12 ـ معالم العلماء 116. 13 ـ فهرست منتجب الدین 157؛ الذریعه 11 / 294. 14 ـ فهرست منتجب الدین 157. 15 ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 149. 16 ـ فهرست منتجب الدین 5 و 6. 17 ـ الذریعه 1 / 433؛ الیقین 507 (پاورقی).

دیگر منابع: روض الجنان 4 / 319؛ فهرست منتجب الدین 69؛ امل الآمل 2 / 240؛ بحار الأنوار 38 / 227؛ جامع الرواة 2 / 59؛ کتابخانه ابن طاووس 193؛ اعیان الشیعه 6 / 316، 8 / 136، 9 / 47 و 71؛ مستدرک الوسائل 17 / 289؛ کشف الحجب و الاستار 34؛ الذریعه 16 / 177 و 19 / 24؛ ایضاح المکنون 1 / 312، 570، 594، 2 / 265 و 598؛ هدیة العارفین 2 / 90؛ ریاض العلماء 5 / 23؛ ریحانة الادب 2 / 134؛ مستدرکات علم رجال الحدیث 6 / 411؛ معجم المؤلفین 8 / 252.

سیدمحمد حسین میرعبداللّه للهی

محمد ـ خزاعی

محمد ـ خزاعی (332 ـ 408ه)

ابوالفضل محمدبن جعفربن عبداللّه لکریم بدیلی خزاعی جرجانی.

وی در آمل سکونت می کرد. 1 او مورخ2 و از دانش آموختگان علم قرائت بود. 3 برای تحصیل در این رشته4 به بلاد گوناگون همچون شام، عراق، مصر، فارس، خراسان سفر کرد. 5 قرائت را از حسن بن سعید مطّوعی، ابوعلی بن حبش و دیگران آموخت. 6 در بغداد از یوسف بن یعقوب نجیرمی بصری، احمدبن عبیداللّه نمیری و دیگران