محمد ـ

شقراطیسیمحمد ـ شقراطیسی (م466ه)

ابوعبداللّه محمدبن عبداللّه بن یحیی شقراطیسی.

وی از بلاد حرید آفریقا1 و فردی فاضل بود. کتاب های القصیدة الشقراطیسیة فی السیر، 2 شرح قصیدة اللامیه و نزهة المحاجر از اوست. وی در سال 466ه درگذشت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 2 / 73. 2 ـ معجم المؤلفین 10 / 70. 3 ـ هدیة العارفین 2 / 73.

دیگر منابع: کشف الظنون 2 / 1947؛ معجم المؤلفین 12 / 106.

محمود هیئتی

محمّد ـ شلبی

محمّد ـ شلبی (412 ـ 479ه)

ابوبکر محمدبن عمار شلبی اندلسی مشهور به ابن عمار.

او در سال 422 در روستای شنبوش از توابع شِلْب (شهری در اندلس) دیده به جهان گشود. در سنین کودکی از وطن خود به آن شهر رفت. دوران رشد وی هم زمان با کودکی محمدبن عباد ملقّب به معتمد علی ا فرزند معتضدبا حاکم اندلس بود و معتضد ابن عمار را از دوستی با فرزندش برحذر می داشت. او ادبیات عرب را نزد بزرگان شِلْب چون ابوحجاج یوسف بن عیسی و دیگران آموخت؛ سپس برای کسب دانش بیشتر به قرطبه سفر کرد. در آنجا انواع فنون صناعت شعر، معانی و بیان را فرا گرفت و پس از مدتی از ادیبان و شاعران ماهر و قصیده سرایان معروف آن دیار گردید. او با اشعار خود همه اصناف مردم از کشاورز و بازاری تا حکمرانان اندلس را به طمع مال و ثروت مدح یا هجو می کرد؛ لذا حاکمان اندلس از بدزبانی وی در هراس بودند. او در ابتدا با سرودن قصیده ای مشهور در مدح حاکم اندلس معتضدبا نزد وی مقرب شد و نام او در دیوان شعر ثبت گردید. 1 زمانی که معتمد از سوی پدر خویش حکومت شهر شِلْب را برعهده گرفت، ابن عمار را به وزارت خود منصوب نمود. پس از مرگ معتضدبا فرزندش جانشین وی شد. ابتدا ابن عمار را حاکم شهر شِلْب و سپس شهر مُرسیه (از شهرهای اندلس) گماشت، ولی وی پس از مدّتی حکمرانی در مُرسیه بر ضد معتمد شورش کرد و اعلام استقلال نمود. او در حکومت بر شهر بلنسیه اندلس نیز چشم طمع داشت. ابن عمار در گذشته، رُمَیْکیّه همسر
معتمد و فرزندان و اجدادش را با اشعار خود هجو کرده و بذر کینه خود را در دل وی افشانده بود؛ ولی او خشم خود را پنهان می کرد. سرپیچی وی از حکومت مرکزی اندلس سبب شعله ورشدن آتش پنهان کینه های قبلی در دل معتمدبن عباد گردید و زبان سرخ سر سبز را بر باد داد. حاکم اندلس در فرصت مناسب به وسیله برخی از کارگزاران خود وی را دستگیر نمود و در قصرش زندانی کرد. سرانجام معتمدبا در سال 479ه شبانه در حال مستی، سر محمدبن عمار را با ساطور به دو نیم کرد، سپس امر به غسل و کفن و نماز بر وی نمود و بدن او را در قصر خود در شهر اشبیلیّه به خاک سپرد. 2 مرگ او را در سال 477 یا 478 نیز ثبت کرده اند. 3 دیوان شعر از آثار او می باشد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ بغیة الملتمس 113؛ وفیات الاعیان 4 / 425. 2 ـ قلائد العقیان 1 / 253 و 288؛ الذخیرة فی محاسن اهل الجزیرة 2 / 12 / 414، 415 و 430؛ المُغرِب فی حلی المَغرب 1 / 389، 390 و 391. 3 ـ تاریخ الاسلام 32 / 207. 4 ـ هدیة العارفین 2 / 74.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 18 / 582؛ معجم الادباء 11 / 74.

سیدمحمد علوی

محمّد ـ شلْجی

محمّد ـ شلْجی (333 ـ 423ه)

ابوالفرج محمدبن محمدبن سهل شِلْجی (شلحی) عُکبری.

ابوالفرج اهل شِلج (از روستاهای شهر عُکبرا در نواحی بغداد) بود1 و در سال 333ه به دنیا آمد. او را فاضل، ادیب و راوی حدیث توصیف کرده اند. ابومنصور محمدبن محمدبن عُکبری از وی روایت کرده است. 2 کتاب های اخبار ابن قُرَیْعَة القاضی، النساء الشواعر، الانشاء، الخراج، المجالسات، الریاضة، تحف المجالس، بدایع مانجم من متخّلی کتاب العجم آثار او می باشد. وی در سال 423ه در نودسالگی از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 3 / 358. 2 ـ تاریخ الاسلام 29 / 116، 117. 3 ـ الوافی بالوفیات 1 / 116.

دیگر منابع: الاعلام 7 / 21.

سیدمحمد علوی