محمد ـ

صقلیمحمد ـ صقلی (م 451ه)

ابوبکر محمدبن عبداللّه بن یونس صقلی تمیمی.

وی فقیه، پیشوا و عالم به علم فرایض (دانش تقسیم ارث) بود. نزد قاضی ابوالحسن حصائری، عتیق بن فرضی و دیگران درس خواند. وی را مجاهد خوانده اند. آثارش کتاب الفرائض و کتاب الجامع است که این کتاب مورد اعتماد دانش پژوهان در بحث و مذاکرات شان می باشد. شیخ ابوعبداللّه محمدبن خطاب اولین کسی بود که این کتاب را به سبته (از شهرهای مغرب) برد، آن گاه قاضی ابوعبداللّه محمدبن عیسی تمیمی آن را نسخه برداری کرد. مرگ وی در سال 451 ثبت شده است. 1

پی نوشت ها

[1] ـ الدیباج المذهب 369 و 370؛ معجم المؤلفین 10 / 252.

پژوهشکده

محمد ـ صوّاف

محمد ـ صوّاف (374 - 440ه)

ابوالفتح محمدبن احمد بن محمدبن عبداللّه لرحمن صواف مصری.

وی در سال 374ه به دنیا آمد. 1 او از محدثان اهل سنت2 و از شاگردان ابوالحسن علی بن محمد حلبی در مصر به شمار می رفت. در طلب علم حدیث به صیدا رفت و قبل از سال 400ه وارد بغداد شد. ابوالفتح در بغداد از استادان بسیاری حدیث شنیده، آنها را ثبت کرد. وی متهم است کتبی را که از نسخه برداران خریده و احادیث آنها را به استماع خود می نوشت، چندین بار تألیفاتش دچار حریق شده و از بین رفت. کتاب التسمیع المصری از جمله آثار اوست. مصری در نهم محرم سال 440ه در بغداد از دنیا رفت. 3 ذهبی وفات وی را در سال 404ه ثبت کرده4 و ابن جوزی تاریخ ولادت و وفات او را در سال های (274 ـ 340ه) ذکر نموده است. 5

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 1 / 354. 2 ـ دایرة المعارف الشیعیة العامه 16 / 220. 3 ـ تاریخ بغداد 1 / 354. 4 ـ میزان الاعتدال 3 / 463. 5 ـ المنتظم 14 / 86.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 29 / 488؛ لسان المیزان 5 / 53؛ مختصر تاریخ دمشق 21 / 311؛ هدیة العارفین 2 / 70؛ معجم المؤلفین 8 / 275.

سیدمهدی حسینی عربی

محمد ـ

صوریمحمد ـ صوری (376 ـ 441ه)

ابوعبداللّه محمدبن علی بن عبداللّه صوری.

او در سال 376ه در شهر صور لبنان دیده به جهان گشود، و در آنجا رشد کرد و به فراگیری علم پرداخت و عاقبت در بغداد اقامت گزید. او از محضر ابوالحسن بن مخلد، ابوالحسین بن جمیع و دیگران دانش فرا گرفته است. 1 او برای فراگیری علوم به صیدا مجاور صور، شام، مصر و عراق سفر کرده است. 2 گفته اند نامبرده در کوفه از چهارصد نفر حدیث شنید. 3 وی از محدثان بزرگی بود که تمام کوشش او در جمع آوری و فراگیری حدیث بود تا اینکه در شناخت حدیث سرآمد دورانش شد. او در نوشتن و نقل حدیث دقت کافی داشت. 4 از جمله شاگردانش، ابونصر علی بن هبة ا بن ماکولا، 5 محمدبن علی بن محمد دامغانی را می توان نام برد. بعضی منابع گفته اند خطیب بغدادی بیشتر کتب خود، غیر از تاریخ بغداد را از کتب و نوشته های او استفاده کرده است. 6 قصص الانبیاء و ائمة الفاطمیین، مجموعه حدیثی7 و مقداری شعر آثار اوست. 8 صوری در سال 441ه در بغداد درگذشت و در مقبره جامع دفن شد. 9

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 3 / 103. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق 52 / 371. 3 ـ المنتظم 15 / 322. 4 ـ تاریخ بغداد 3 / 103. 5 ـ الاکمال 4 / 39. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 485. 7 ـ الاعلام 6 / 276. 8 ـ معجم المؤلفین 11 / 24. 9 ـ تاریخ بغداد 3 / 103.

دیگر منابع: تاریخ التراث العربی 1 / 1 / 483؛ ریحانة الادب 3 / 474؛ معجم المؤلفین 11 / 24؛ معجم البلدان 3 / 433؛ العبر 2 / 280؛ اللباب 2 / 250؛ البدایة و النهایه 12 / 60؛ نشوار المحاضره 5 / 17؛ طبقات شافعیه 5 / 235 و 238؛ مختصر تاریخ دمشق 23 / 113؛ طبقات المفسرین (سیوطی) 35.

ابراهیم اسفندیاری

محمد ـ صهرجتی

محمد ـ صهرجتی (م قرن 5ه)

ابوفرج محمدبن حسن صهرجتی بغدادی.

وی منسوب به صَهْرَجْت ـ روستایی واقع در کنار رود نیل در مصر ـ و از فقهای شیعه است. صهرجتی ادیب و شاعر نیز بود و از محضر شیخ طوسی دانش آموخت. اثری که به او منسوب است قبس المصباح نام دارد که گویی مختصر مصباح المتهجد استادش شیخ طوسی باشد. 1 علاوه بر این از او اشعاری ذکر شده است. کتاب قبس