اثر او کتاب الدر و البهاء می باشد که درباره شناخت خدا، ایمان، توحید و دیگر مباحث اساسی بحث کرده است. 1 او پیش از سال 427 درگذشت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ جرجان 439. 2 ـ معجم المؤلفین 9 / 237.

محمدجعفر مرادی

محمد ـ عکبری

محمد ـ عکبری (382ه ـ 473ه)

ابومنصور محمدبن محمدبن احمد ندیم بغدادی عکبری.

وی که اصالتاً ایرانی بود، 1 در سال 3822 یا 384ه3 در عُکْبَرا (شهری در ده فرسخی بغداد) به دنیا آمد4 و در خانواده ای محدث پرورش یافت. 5 از بزرگان شهر خود چون قاضی ابوعبداللّه بن هروانی کوفی، ابوالحسن بن نجّار نحوی کوفی6 حدیث شنید و نوشت. وی مورخ بود و برای کسب علم بیشتر به بغداد و کوفه سفر کرد7 و از استادان آنجا چون محمدبن عبداللّه جعفی، هلال بن محمد حفّار دانش آموخت. ادیب8 محدثی مشهور9 و مدرس به شمار می آمد و در بغداد و اصفهان به تدریس و نقل حدیث پرداخت. 10 بزرگانی همچون ابوبکر احمدبن علی خطیب بغدادی، 11 ابونصر احمدبن محمد طوسی و دیگران از شاگردان وی به شمار می آمدند. برخی وی را منسوب به تشیع دانسته و گفته اند مردی راستگو، خوش مشرب، شوخ، بذله گو و دارای قیافه ای جذاب بود و داستان هایی زیبا تعریف می کرد. 12 کتاب جامع الدعاء از آثار وی می باشد. 13 سرانجام او در سال 472ه در بغداد از دنیا رفت. 14

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 32 / 76. 2 ـ تاریخ بغداد 3 / 239. 3 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 117. 4 ـ الانساب 4 / 221، 222. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 392، 393. 6 ـ تاریخ بغداد 3 / 239. 7 ـ تاریخ الاسلام 32 / 76. 8 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 392، 393. 9 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 117. 10 ـ الانساب 4 / 221، 222. 1
[1] ـ تاریخ بغداد 3 / 239. 12 ـ المنتظم 16 / 208. 13 ـ هدیة العارفین 2 / 74. 14 ـ الانساب 4 / 221، 222.

دیگر منابع: مرآة الجنان 3 / 79؛ البدایة و النهایه 12 / 120.

سیدمحمد علوی

محمد ـ

علویمحمد ـ علوی (زنده در سال 443ه)

ابوالغنائم محمدبن علی بن محمد علوی عُمَری معروف به ابن صوفی و ابن مهلبیه.

از نسب شناسان معروف و از علمای امامیه در سده پنجم هجری است که در بصره می زیست. 1 وی از نوادگان عُمر اطرف فرزند امیرالمؤمنین علی علیه السلاماست. 2 مادرش فاطمه مهلبیه3 و جد اعلایش محمد صوفی بود که به دلیل کثرت زهد و تقوا و پوشیدن لباس های خشن، به صوفی معروف شده بود. 4 از مشایخ ابوالغنائم در علم نسب ابوعلی عمربن علی بن حسین علوی کوفی مشهور به موضح5 و نسّابه معروف ابوالحسن شیخ الشرف عبیدلی (م435ه) است که همراه او به دمشق، مصر و طبریه رفت و از او بسیار استفاده کرده و بهره برد. 6 شهرت و مهارت ابوالغنائم در نسب شناسی به حدی بود که از شهرها و مناطق دوردست برای تشخیص نسب های مشکوک با وی مکاتبه می کردند و نظر او را در نفی یا اثبات هر نسبی می پذیرفتند. 7 مهم ترین شاگرد و راوی از او پسرش ابوالحسن نجم الدین علی علوی، نویسنده المجدی فی انساب الطالبیین است که مکرر در این کتاب از او نقل قول نموده8 و در زمان خود مانند پدر از شهرت بسزایی برخوردار بوده و کسی به پایه او نمی رسید. 9 ابوالغنائم به طور قطع در سال 435ه و بلکه تا سال 443ه زنده بوده، زیرا فرزند او ابوالحسن در کتاب خود موضوعی را درباره قاسم بن حسن علیه السلامنقل کرده و می گوید این موضوع را در این سال (435ه) به سمع و نظر پدر رسانده و او آن را تأیید کرده است. 10 همچنین ابوالحسن در مواضع متعددی از المجدی که از پدر خود مطالبی نقل کرده و به گفته او استناد می کند، همواره با کمال تجلیل و احترام از او یاد کرده و تعبیراتی نظیر « حَرَسه ا » 11 و « أحسن ا توفیقه » به کار می برد12 و در جایی نیز تعبیر « ابوالغنائم نسّابه البصره الیوم » به کار برده است13 که گویای زنده بودن پدرش در زمان تألیف المجدی در سال 443ه می باشد. 14 کتاب الأنساب اثر ابن صوفی است. 15

پی نوشت ها

[1] ـ المجدی 290. 2 ـ تهذیب الانساب 292. 3 ـ المجدی 290. 4 ـ المُجدی فی حیاة صاحب المجدی 8. 5 ـ عمدة الطالب 409. 6 ـ لسان المیزان 5 / 366. 7 ـ الدرجات الرفیعه 485. 8 ـ المجدی 41،