واگذار شده بود. افرادی چون عبداللّه لوهاب بن انماطی و ابوبکر زاغونی از شاگردان وی بوده و روایاتی را از او نقل کرده اند. ناصحی افزون بر جایگاه والای علمی در منصب قضاوت نیز صاحب نام بود و مدت ده سال در ایام حکومت آلب ارسلان در نیشابور قضاوت می کرد و ازاین رو به جاه و مقامی رسید؛ 3 ولی سرانجام نیشابور را به دلایلی ترک کرد و عازم ری شد و به سمت قضاوت ری منصوب گردید. 4 وی دارای کتاب مولد النبی صلی الله علیه و آله و شعر6 بوده است. او سرانجام در سال 484 هنگام بازگشت از حج بین راه اصفهان درگذشت7 و جنازه اش به اصفهان حمل و در آنجا به خاک سپرده شد. ولی ابن منده گفته است وی در جاده ری درگذشت و به نیشابور منتقل و دفن گردید. 8 در تاریخ وفات او اندکی اختلاف است. 9

پی نوشت ها

[1] ـ جواهر المضیئه 3 / 184. 2 ـ المنتخب من السیاق 75. 3 ـ تاریخ الاسلام 33 / 137. 4 ـ المنتظم 16 / 297. 5 ـ کشف الظنون 2 / 1911. 6 ـ الجواهر المضیئه 3 / 184. 7 ـ المنتخب من السیاق 75. 8 ـ الجواهر المضیئه 3 / 185. 9 ـ الوافی بالوفیات 3 / 338.

دیگر منابع: الکامل 10 / 201؛ العبر 2 / 348؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1197؛ مرآة الجنان 3 / 103؛ البدایة و النهایه 12 / 138؛ لسان المیزان 5 / 223؛ شذرات الذهب 3 / 372؛ الفوائد البهیه 180؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 19؛ الاعلام 6 / 228.

اسماعیل اسماعیلی

محمد ـ نسابه

محمد ـ نسابه (قرن پنجم هجری)

ابوجعفر محمدبن ابی القاسم علی بن حسن بن حسن التج بن اسماعیل دیباج بن ابراهیم غمربن حسن مثنی شریف نسابه معروف به ابن مُعَیَّه.

ابن معیه شهرت پدرش علی بوده که فرزند مُعَیّه دختر محمدبن حارثة بن معاویه بن اسحاق بن زیدبن حارثه اوسی بوده است؛ ازاین رو فرزندان علی نیز ابن معیه لقب یافته اند. 1 از ابوجعفر فرزندی بر جای نماند، اما نسل ابن معیه از دو برادر دیگر محمد، ابوطاهر حسن و به ویژه ابوعبداللّه حسین خطیب ادامه یافت. 2 ابوجعفر از دانشمندان نسب شناس است که کتابی در این باب با نام المبسوط داشته و گویا ابن عنبه از کتاب او در مواردی بهره گرفته است. 3 وی شاعر نیز بوده و قطعه شعری علیه بنوافطس
سروده است. 4 تاریخ درگذشت او در دست نیست، اما چون شیخ الشرف محمدبن محمد عبیدلی (م437) شاگرد و راوی او بوده، 5 برمی آید که محمد نسابه نیز دهه های اول قرن پنجم هجری را درک کرده باشد. گفتنی است ابوجعفر با نسابه معروف ابن معیه تاج الدین محمدبن قاسم بن حسین بن معیه دیباجی (م776) که از نوادگان برادرش حسین می باشد، متفاوت است و نباید اشتباه شود.

پی نوشت ها

[1] ـ عمدة الطالب 163. 2 ـ عمدة المطالب. 3 ـ عمده المطالب 64، 126 و 339. 4 ـ عمدة المطالب 339. 5 ـ الذریعه 19 / 55.

دیگر منابع: اعیان الشیعه 9 / 431.

محمد غفوری

محمد ـ نَسَفی

محمد ـ نَسَفی (م 414ه)

ابوجعفر محمدبن احمدبن محمود نَسَفی.

وی منسوب به نَسَفْ (شهری بین جیحون و سمرقند) می باشد. 1 او در بغداد سکونت می کرد. 2 ترجمه نویسان او را از فقیهان بزرگ حنفیه یاد کرده اند. 3 دانش فقه را نزد ابوبکر احمدبن علی حصّاص رازی4 و ابوالقاسم عبیداللّه بزاز بغدادی خواند. ابوحاجب استرآبادی و ابونصر شیرازی از او روایت کرده اند. برخی از ترجمه نویسان وی را مردی زاهد، فقیر و باقناعت توصیف کرده و ستوده اند. 5 وی در عین حالی که از فقیهان بزرگ بود، از علوم دیگر هم بی بهره نبود6 و شعر می گفت. ابن نجار اشعار او را روایت کرده است. 7 آثار وی تعلیقة فی الخلاق8 و شعر9 می باشد. نسفی در روز چهارشنبه هجدهم10 یا هشتم شعبان سال 414 درگذشت. 11

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 5 / 486. 2 ـ الوافی بالوفیات 2 / 74. 3 ـ المنتظم 15 / 162. 4 ـ الجواهر المضیه 3 / 67. 5 ـ الوافی بالوفیات 2 / 74. 6 ـ النجوم الزاهره 4 / 259. 7 ـ الجواهر المضیه 3 / 67. 8 ـ الوافی بالوفیات 2 / 74. 9 ـ معجم المؤلفین 9 / 21. 10 ـ تاج التراجم 181. 1
[1] ـ الجواهر المضیه 3 / 67.

دیگر منابع: الفوائد البهیه 157؛ البدایة و النهایه 12 / 17؛ دایرة المعارف الشیعة العامه 16 / 223؛ هدیة العارفین 2 / 62؛ کشف الظنون 1 / 424؛ الکامل فی التاریخ 9 / 334.

محمد جعفر مرادی