محمّد ـ

واسطیمحمّد ـ واسطی (409 ـ 498ه)

ابوالحسن محمدبن علی بن حسن واسطی ملقب به ابن ابی الصقر.

او اهل واسط بود. 1 در سال 409ه در آنجا زاده شد و در همان جا پرورش یافت. برای کسب دانش به بغداد رفت و از استادان آنجا چون ابواسحاق شیرازی، ابوبکر احمدبن علی خطیب بغدادی و دیگران ادب و فقه آموخت و احادیث بسیاری شنید. او در عصر خود ادیب، بلیغ، راوی حدیث، فقیهی برجسته و شاعری زبردست به شمار می آمد و بیشتر در ادب و شعر تخصص داشت. بزرگانی همچون ابوغالب ذهلی، حافظ محمدبن ناصرالدین از شاگردان وی به شمار می آمدند. او از بزرگان مذهب شافعی به شمار می آمد و نسبت به مذهب خود بسیار تعصب داشت و آن را در اشعار خود منعکس می ساخت. وی خطی زیبا داشت. دیوان واسطی از او می باشد. 2 وی در سال 498ه در واسط از دنیا رفت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 191. 2 ـ معجم الادباء 18 / 257؛ وفیات الاعیان 4 / 450. 3 ـ المنتظم 17 / 94.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 10 / 396، 397؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 238، 239؛ الوافی بالوفیات 4 / 142؛ البدایة و النهایه 12 / 165؛ النجوم الزاهره 5 / 191؛ کشف الظنون 1 / 818؛ الاعلام زرکلی 6 / 277؛ هدیة العارفین 2 / 78.

سیدمحمد علوی

محمد ـ واسطی

محمد ـ واسطی (380 ـ 462ه)

ابوغالب محمدبن احمدبن سهل واسطی معدل ملقب به ابن بشران و ابن خاله.

ابوغالب در سابس از نواحی واسط و در سال 380 زاده شد. برای کسب دانش به واسط رفت و نزد علی بن محمد بن عبداللّه لرحمن بن دینار، ابن جلاّب، علی بن کردان نحوی شاگردی کرد. 1 او همچنین از علی بن محمدعبداللّه لرحیم، ابوالقاسم علی بن طلحه و دیگران حدیث شنید. ابوعبداللّه حمیدی، 2 هبة ا بن محمد شیرازی، ابوالقاسم سمرقندی و دیگران از او روایت کرده اند. 3 او که از پیشوایان معروف حنفی مذهب و معتزلی در اصول بود، در علوم گوناگون از جمله نحو، حدیث و فقه مهارت داشت و در دانش لغت سرآمد عصر خود بود. 4 اشعار بسیاری را در موضوعات گوناگون سروده است. 5 نقل است که هزار دیوان از اشعار عرب را بر ابن اسحاق رفاعی قرائت کرده است.
وی را حافظ، متدین، اعتماد و خوش برخورد توصیف کرده اند. آثار او دیوانی از اشعار عرب و فضائل بیت المقدس می باشد. 6 واسطی در سال 462ه در واسط از دنیا رفت. 7

پی نوشت ها

1ـ معجم الادباء 17 / 214 ـ 221. 2ـ المنتظم 16 / 120. 3 ـ تاریخ الاسلام 31 / 71. 4 ـ معجم الادباء 17 / 214 ـ 221. 5 ـ دمیة القصرار 317. 6 ـ معجم الادباء 17 / 214. 7 ـ الوافی بالوفیات 2 / 82.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 26؛ الجواهر المضیئه 3 / 30؛ البدایة و النهایه 12 / 100؛ العبر 2 / 313؛ لسان المیزان 5 / 43؛ الکامل فی التاریخ 10 / 62؛ شذرات الذهب 3 / 310؛ الاعلام 5 / 314؛ النجوم الزاهره 5 / 85؛ معجم المؤلفین 8 / 267.

پژوهشکده

محمد ـ هاشمی

محمد ـ هاشمی (370 ـ 465ه)

ابوالحسین محمدبن علی بن محمد هاشمی بغدادی مشهور به ابن غریق.

ابن غریق در سال 370ه متولد شد. از ابوالحسن علی بن عمر دارقطنی، ابوحفص بن شاهین و دیگران حدیث آموخت. وی محدثی ثقه و راستگو بود1 و قرآن را به آوازی خوش تلاوت می کرد. 2 مردم از شهرهای گوناگون برای فراگیری علم به محضرش می رسیدند3 خطیب بغدادی، 4 ابوبکر انصاری5 و دیگران از شاگردان او بودند. وی مدت 56 سال6 عهده دار قضاوت در شهر « منصور » و نواحی آن7 و خطیب جامع منصور و مهدی بود. 8 او را بزرگ بنی عباس در زمانش دانسته اند. 9 الفوائد المخرجة من الاصول و المشیخه در دو جزء آثار اوست. 10 ابن غریق هاشمی در سال 465 از دنیا رفت و در پشت قبه خضرا دفن شد. 11

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ بغداد 3 / 108. 2 ـ المنتظم 16 / 152. 3 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 88. 4 ـ تاریخ بغداد 3 / 108. 5 ـ تاریخ الاسلام 31 / 188. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 241. 7 ـ تاریخ بغداد 3 / 108. 8 ـ المنتظم 16 / 153. 9 ـ الوافی بالوفیات 4 / 137. 10 ـ تاریخ الاسلام 31 / 186. 1
[1] ـ المنتظم 16 / 153.

دیگر منابع: البدایة و النهایه 12 / 108؛ دول الاسلام 238؛ شذرات الذهب 3 / 324؛ مرآة الجنان 3 / 72؛ العبر 2 / 319؛ معجم المؤلفین 11 / 54؛ الاعلام 6 / 276؛ فرهنگ زندگی نامه ها 1 / 623.

پژوهشکده