روایت کرده است. 2 سال وفات ذوالفخرین مشخص نیست، ولی باخرزی می نویسد او را در سال 434ه در شهر ری ملاقات کرده و بسیار ستوده است. 3

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات اعلام الشیعه 2 / 193. 2 ـ ریاض العلماء 5 / 213. 3 ـ دمیة القصر 1 / 484.

دیگر منابع: دایرة المعارف الشیعة العامه 17 / 196؛ معجم رجال الحدیث 18 / 178؛ جامع الرواة 2 / 234؛ الذریعه 10 / 260؛ معجم المؤلفین 12 / 294.

رضا جعفری نوقاب

مظفر ـ حمدانی

مظفر ـ حمدانی (زنده در 408ه)

ابوالفرج مظفربن علی بن حسین حمدانی.

او را از بزرگان شیعه، مورد اعتماد و از سفرای امام عصر دانسته اند. 1 هرچند برخی در موضوع سفارت او تردید دارند. 2 حمدانی از شاگردان شیخ مفید (م413ه) و سید مرتضی (م436ه) بود و کتاب الایضاح فی الامامه را نزد شیخ مفید خواند و در سال 408 از وی اجازه روایت گرفت. 3 آثار دیگر وی عبارت اند از: المنهاج، الفرائض، الزاهر فی الاخبار، الغیبه، السنه، 4 تفسیر اللباب و تفسیر معانی القرآن. 5

پی نوشت ها

[1] ـ فهرست منتجب الدین 156. 2 ـ معجم رجال الحدیث 18 / 179. 3 ـ فهرست منتجب الدین 156. 4 ـ همان. 5 ـ الذریعه 4 / 314.

دیگر منابع: طبقات اعلام الشیعه 2 / 193؛ تنقیح المقال 3 / 220؛ معجم المؤلفین 12 / 299.

مصطفی صادقی

معز ـ صنهاجی

معز ـ صنهاجی (398 ـ 454ه)

ابوتمیم مغربن بادیس بن منصور صنهاجی مغربی شرف الدوله مشهور به ابن بادیس.

وی از حاکمان مغرب است که در سال 398 در منصوریه زاده شد. 1 در کودکی یا نوجوانی پس از مرگ پدرش به حکومت رسید و مدت 47 سال در این مسند بود. 2 مورخان او را به اوصافی چون شجاعت، بخشندگی، خوش رفتاری و احترام و اکرام علما ستوده اند. گفته شده چون مذهب حنفی (و به اعتقاد برخی تشیع) 3 در این
سرزمین گسترش یافت، معز برای حل اختلاف بین مذاهب، دستور داد همگی به مذهب مالک روی آورند؛ 4 اما از آنجا که خود او مالکی بوده5 و از مسند قدرت دیگران را به کیش خود می خواند، هر ادعای مسالمت آمیز را زیر سؤال می برد. مطالب بعدی را نیز باید بدان افزود که اینان در ابتدا دست نشانده فاطمیان مصر بودند. در سال 407 الحاکم برای او خلعت فرستاد و جانشینی او را به رسمیت شناخت؛ ولی بعدها از اطاعت فاطمیان سرپیچید و به نام القائم با عباسی خطبه خواند. 6 این حوادث قطعاً در سیاست ها و گرایش های مذهبی ابن بادیس تأثیرگذار بوده است. در نهایت معز در سال 454ه در مهدیّه درگذشت. 7 النفحات القدسیه فی تراجم مشایخ الصوفیه را اثر او دانسته اند. 8

پی نوشت ها

1ـ وفیات الاعیان 5 / 234. 2 ـ البیان المغرب 1 / 268 و 259. 3 ـ همان. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 140. 5 ـ وفیات الاعیان 5 / 234. 6 ـ همان. 7 ـ سیر اعلام النبلاء 18 / 140. 8 ـ هدیة العارفین 2 / 465.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 30 / 372؛ الکامل فی التاریخ 10 / 15؛ الحلة السیراء 1040؛ العبر (ذهبی) 2 / 303؛ العبر (ابن خلدون) 3 / 87؛ النجوم الزاهره 5 / 71؛ الاعلام 7 / 269؛ معجم المؤلفین 12 / 308؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 3 / 83؛ ایضاح المکنون 2 / 666.

محمد غفوری

مفضل ـ مافروخی

مفضل ـ مافروخی (م حدود 475ه)

مفضل بن سعدبن حسین مافروخی اصفهانی.

او از دانشمندان و ادبیان ماهر قرن پنجم و منتسب به مافروخ بن بختیار می باشد. 1 بعضی منابع ماه فروخ را از موالی دانسته اند. 2 منابع رجالی او را از معاصران آلب ارسلان و ملک شاه سلجوقی معرفی کرده و گفته اند از تألیفاتش، شاعربودن او استنباط می شود، 3 علاوه بر آنکه او را مورخ نیز به حساب آورده اند. وی حدود سال 475ه از دنیا رفت. اثر او محاسن اصفهان می باشد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ لغت نامه دهخدا 12 / 17630. 2 ـ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 149. 3 ـ محاسن اصفهان 20، 21 و 63. 4 ـ الاعلام 7 / 279.

دیگر منابع: الذریعه 3 / 233؛ روضات الجنات 1 / 7؛ تاریخ الادب العربی 6 / 83.

احسان آذرکمند