مکی ـ

مَقدسیمکی ـ مَقدسی (432 ـ 492ه)

ابوالقاسم مکی بن عبداللّه لسلام بن حسین انصاری مقدسی معروف به ابن رُمَیْلی.

وی در دهم محرم سال 432ه در رمیله از نواحی بیت المقدس متولد شد. برای کسب علم به شهرهای گوناگون سفر نمود و از بزرگان آن مناطق بهره برد. وی در دمشق از علی بن خضر و ابوالقاسم حِنّائی در بغداد از ابوجعفربن مسلمه، در بیت المقدس از ابوعثمان بن ورقاء، و در مصر از عبداللّه لباقی بن فارس حدیث آموخت؛ همچنین در جستجوی علوم بیشتر مسافرت هایی به شهرهای کوفه، بصره، عسقلان، صور، أطرابلس، آمد، واسط، موصل و میافارقین داشت. 1 ابوالقاسم از فقهای شافعی مذهب بود و فقه شافعی را در بیت المقدس تدریس می نمود. فقیهانی چون هبه ا شیرازی و عمر رؤاسی شاگرد او بودند. مردم از شهرهای گوناگون از وی استفتاء نموده و او طبق مذهب شافعی فتوا می داد. از آثار وی می توان به کتاب تاریخ بیت المقدس اشاره نمود. سرانجام پس از حمله اروپاییان و اشغال بیت المقدس به دست آنها، اسیر شد. در مقابل آزادی او مبلغی خواستار شدند که کسی حاضر به پرداخت آن نشد و در نتیجه او را سال 492ه در باب انطاکیه بیت المقدس به قتل رساندند. 2 در تاریخ وفات وی اختلاف وجود دارد. سمعانی آن را در 490ه نیز ذکر کرده است. 3

پی نوشت ها

1ـ تاریخ الاسلام 34 / 137. 2ـ تاریخ الاسلام 34 / 137. 3ـ الانساب 3 / 93.

دیگر منابع: تاریخ مدینه دمشق 60 / 254؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 178؛ تذکرة الحفّاظ 4 / 1229؛ الاکمال 4 / 226؛ الفقیه و المتفقه 1 / 158 و 197؛ الانس الجلیل 1 / 298؛ معجم المؤلفین 13 / 4؛ معجم البلدان 3 / 73؛ العبر 2 / 366؛ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 332؛ طبقات الحفّاظ 449؛ النجوم الزاهره 4 / 164؛ شذرات الذهب 3 / 398؛ دول الاسلام 254؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 327؛ مرآة الجنان 3 / 118؛ هدیة العارفین 2 / 471؛ المعین فی طبقات المحدثین 148؛ الاعلام 7 / 286؛ اللباب 2 / 38؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 287.

محمود هیئتی

ملکشاه ـ سلجوقی

ملکشاه ـ سلجوقی (447 ـ 485ه)

ابوالفتح ملک شاه پسر آلب ارسلان پسر محمد، سلطان جلال الدوله سلجوقی.

او در سال 447ه به دنیا آمد. 1 پس از کشته شدن پدرش
آلب ارسلان با تدبیر وزیر خواجه نظام الملک حسن طوسی امرا و ارکان دولت سلجوقی بر سلطنت ملک شاه گردن نهادند و او را با احترام تمام بر تخت فرمانروایی نشاندند. وی از سوی خلیفه مقتدی با به جلال الدوله ملقب گردید. تاریخ جلالی منسوب به وی می باشد. 2 او بر سرزمینی بسیار پهناور که از حیث طول از حدود چین تا سوریه و روم قدیم و از حیث عرض از شمال دریاچه خزر تا اقیانوس هند و عربستان و یمن را دربر می گرفت سلطنت می کرد3 و مرکز حکومت وی شهر اصفهان بود. او بخش های گوناگون از قلمرو پهناور خویش را پس از فتح به نزدیکان خود واگذار می کرد تا در اداره آنها سهیم باشند. این سلطان به آبادانی شهرها، ساختن پل ها و احداث راه های ارتباطی، سیروسفر و شکار حیوانات علاقه ای وافر داشت. در سال 479ه از اصفهان متوجه شام شد و از آنجا به بغداد رفت؛ سپس در سال 481ه برای انجام اعمال حج به مکه سفر کرد. او در اواخر عمر خویش بر اثر بدگویی همسرش و بدخواهان وزیر خواجه نظام الملک به وی بدبین شد و اسباب قتل او را فراهم نمود. 4 مدت سلطنت او نوزده سال بود. 5 هرچند نویسنده بودن وی مورد تردید است، اسماعیل پاشا، نگارش رساله ای در وصف مملکت ملک شاه و اخبار آن را به او نسبت می دهد. 6 سرانجام وی در سومین سفرش به بغداد در سال 485ه، در 38 سالگی در بغداد درگذشت. جسد وی را پس از انتقال به اصفهان، در مدرسه عظیمیّه به خاک سپردند. 7

پی نوشت ها

[1] ـ الکامل فی التاریخ 10 / 211. 2 ـ المنتظم 16 / 308؛ تاریخ حبیب السیر 2 / 490. 3 ـ الکامل فی التاریخ 10 / 211. 4 ـ اخبار الامراء و الملوک السلجوقیّه 147 و 151. 5 ـ المنتظم 16 / 308. 6 ـ هدیة العارفین 2 / 471. 7 ـ وفیات الاعیان 5 / 288.

دیگر منابع: المختصر فی اخبار البشر 2 / 202؛ سیر اعلام النبلاء 19 / 54؛ العبر 2 / 350؛ تاریخ الاسلام 33 / 162؛ دول الاسلام 247؛ تاریخ ابن وردی 2 / 5؛ مرآة الجنان و عبرة الیقظان 3 / 105؛ البدایة و النهایه 12 / 142؛ تاریخ ابن خلدون 5 / 15 و 16؛ النجوم الزاهره 5 / 134 و 135؛ تاریخ روضة الصفا 6 / 3172؛ تاریخ الخلفاء 483؛ معجم المؤلفین 13 / 6.

سیدمحمد علوی