منصور ـ

غزقیمنصور ـ غزقی (م465ه)

ابونصر منصوربن احمدبن ابراهیم غزقی.

او اهل غزق یکی از روستاهای مرو شاهجان، 1 از فقهای بزرگ حنفی مذهب در خراسان2 و ساکن سمرقند بود. 3 همچنین او را قاضی نامیده اند4 که ممکن است قاضی بوده باشد. وی علم قرائت را از ابوبکربن مهران، ابوالفرج بشنودی، ابراهیم بن احمد مروزی و دیگران فرا گرفت. عده ای چون محمد نوجابادی، ابونصر احمدبن محمدبن نصر نسفی قرائت و فقه را از وی آموخته اند. 5 اثر او الاشاره فی القرائات العشر است. 6 وی در شب یکشنبه 26 ماه صفر سال 465 در سمرقند درگذشت. 7

پی نوشت ها

[1] ـ معجم البلدان 4 / 201. 2 ـ جواهر المضیئه 3 / 504. 3 ـ الانساب 4 / 290. 4 ـ الاکمال 6 / 32؛ الانساب 4 / 318. 5 ـ غایة النهایه 2 / 311. 6 ـ کشف الظنون 1 / 98. 7 ـ الانساب 4 / 290.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 2 / 380؛ هدیة العارفین 2 / 473؛ الاعلام فی کتاب معجم البلدان 654؛ دایرة المعارف الشیعیة العامه 17 / 353؛ لغت نامه دهخدا 13 / 19129؛ معجم المؤلفین 13 / 10.

ابراهیم اسفندیاری

منصور ـ فاطمی

منصور ـ فاطمی (383 ـ 411ه)

ابوعلی منصوربن نزاربن معد فاطمی مصری، مشهور به الحاکم بامرا.

وی در زمان حیات پدرش در ماه شعبان سال 383ه به دنیا آمد. او مردی خونریز و بی باک بود و بسیاری از رجال دولت خویش را بازداشت کرد یا به قتل رساند. حاکم بامرا روشی سخت شگفت داشت، هر زمان که می خواست به میل خویش احکامی را صادر می کرد و مردم را به اجرای آن ملزم می کرد. او در سال 395ه امر کرد تا لعن صحابه را بر دیوارهای مساجد و مقابر و در محل دید همگان بنویسند و حتی به دیگر والیان خویش دستور داد تا در خطابه ها به لعن صحابه بپردازند؛ ولی سال 397ه مردم را از این امر برحذر نمود و فرمود کسانی که به لعن صحابه بپردازند، آنها را بزنند و ادب کنند. همچنین الحاکم بامرا در سال 395ه امر کرد هر کجا سگی را بیابند، او را بکشند. او نیز فروش آبجو، باقلای مصری، ماهی بی قشر را منع کرد و بر فروشندگان آن سخت گرفت تا آنجا که گروهی از آنان را
تازیانه زدند. 1 او برای اینکه یهودیان و مسیحیان را از جماعت مسلمانان جدا سازد، فرمان داد تا دستار سیاه بر سر گذارند و به مسیحیان فرمان داد تا زناری به وزن پنج رطل به گردن آویزند و به جهودان هم دستور داد غل های چوبین به گردن کنند و به سختی های فراوانی آنها را انداخت؛ لذا گروهی از آنان به اسلام گرویدند. الحاکم بامرا بر گروه های دیگری چون ستاره شناسان، نوازندگان و زنان سخت گرفت. او به زنان فرمان داد از رفتن به کوچه و خیابان حذر کنند و لذا حدود هفت سال و هفت ماه، تا سال 411ه (زمان فوت الحاکم بامرا) بر زنان سخت گذشت و زنان شب و روز بازداشت بودند. این اوامر سبب گردید تا با دسیسه خواهرش سال 411ه به قتل برسد. الحاکم خدمات و کارهای عمرانی هم داشت از جمله چند مسجد در قاهره تأسیس کرد و برای هر کدام از آنها قرآن ها و اسباب نقره و فرش های قیمتی مقرر داشت. 2 حاکم فاطمی آثاری چون: خبر الیهود و النصاری، السجل الذی وجد معلقاً علی المساجد، السجل المنهی فیه عن الخمر، التعویذ فی صناعة الاکسیر و التحفة الشاهیه را نوشت. 3

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 28 / 283. 2 ـ وفیات الاعیان 5 / 292. 3 ـ الاعلام 7 / 305.

دیگر منابع: العبر 2 / 219؛ الکامل فی التاریخ 9 / 314؛ البدایة و النهایه 12 / 9؛ سیر اعلام النبلاء 15 / 173؛ النجوم الزاهره 4 / 176؛ تاریخ مختصر الدول 180؛ شذرات الذهب 3 / 192؛ ریحانة الادب 4 / 286؛ الذریعه 4 / 227؛ لغت نامه دهخدا 5 / 513.

رضا جعفری نوقاب

منصور ـ کرخی

منصور ـ کرخی (م 447ه)

ابوالقاسم منصوربن عمربن علی کرخی بغدادی.

وی اهل کرخ جدان ـ شهری در عراق ـ بود، ولی در بغداد می زیست. کرخی نزد شیخ ابوحامد اسفراینی علم فقه و از ابوطاهر مخلّص و ابوالقاسم صیدلانی حدیث فرا گرفت و خود در بغداد تدیس فقه و حدیث را شروع کرد. شیخ ابواسحاق در فقه و کسانی چون خطیب بغدادی در علم حدیث از شاگردان او بوده اند. 1 کرخی در بغداد کتاب الغنیه را درباره فقه شافعی تألیف نمود و در ماه جمادی الثانی سال 447ه از دنیا رفت. 2