فقیه، ادیب و شاعر1 اهل هرات و از فقهای شافعی بود. 2 فقه را در بغداد از محضر ابوحامد اسفراینی فرا گرفت و از بزرگانی چون ابوالفضل بن حمدویه (خمیرویه) و عباس بن فضل نضروی نیز استفاده کرد. 3 وی از بزرگان و مفاخر هرات4 و از دانشمندان بافضیلت و خوش ذوق خراسان به شمار می آمد و به گفته باخزری نظم و نثری شگفت انگیز داشت و با اشعارش دل ها را صید می کرد5 و با اینکه اهل هرات بود، در اشعارش هیچ نوع پیچیدگی و گنگی مشاهده نمی شد. 6 ابواحمد که مدتی قاضی هرات بود، در بعضی اشعارش قادربا عباسی را مدح کرده است. 7 گفته شده است وی در هر شبانه روز یک بار قرآن را ختم می کرد؛ 8 این در حالی است که برخی وی را دائم الخمر و مشتاق به غنا و موسیقی دانسته اند. آثار او منیة الراضی برسائل القاضی گردآوری ابوالفضل میدانی و دیوان شعر است که شامل چهل هزار بیت از خمریات و غزلیات بوده است. 9 هروی پس از حدود هشتاد سال عمر10 در سال 440ه درگذشت11 که با این حساب ولادت او را باید در حدود 360 بدانیم.
پی نوشت ها
[1] ـ معجم الادباء 19 / 191. 2 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 346. 3 ـ معجم الادباء 19 / 191. 4 ـ یتیمة الدهر 4 / 399. 5 ـ دمیة القصر 2 / 719 و 720. 6 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 346. 7 ـ معجم الادباء 19 / 191. 8 ـ تاریخ الاسلام 29 / 496. 9 ـ دمیة القصر 2 / 721 و 720. 10 ـ تاریخ الاسلام 29 / 496. 1 [1] ـ طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 54.
دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 17 / 275؛ الاعلام 7 / 303.
اسماعیل اسماعیلی
منیر ـ
خشابمنیر ـ خشاب (م412ه)
ابوالعباس منیربن احمدبن حسن خشاب معدل.
گرچه دو لقب مذکور شهرت بیشتری دارد، وی را با القاب خلال و شاهد هم معرفی کرده اند. 1 وی از عالمان قرن پنجم هجری، اهل مصر و مسند این منطقه در عصر خودش بود. 2 خشاب در علم حدیث تبحر داشته و شاگردش ابراهیم بن سعید نعمانی وی را ثقه معرفی کرده است. 3 فرزندش علی خلال معروف به ابن منیر (م489ه) از علما بود که از وی با عنوان شیخ صدوق یاد شده است. از جمله استادان وی خشاب علی بن عبداللّه بن ابی مطر، محمدبن ایوب بن صموت، محمدبن احمد بن ابی الاصبغ و احمدبن ضحاک بودند. از شاگردان وی نیز می توان به حافظ ابوعبداللّه محمد صوری، خلف حوفی، ابوالحسن خلعی و ابوالحسن علی بن حسین موصلی اشاره کرد. 4 ابوالعباس ذی القعده سال 412ه درگذشت. 5 کتاب الامالی اثر اوست که تعدادی از اوراق آن در ظاهریه موجود است. 6
پی نوشت ها
[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 6 / 137؛ سیر اعلام النبلا 15 / 474. 2 ـ الاعلام 7 / 309. 3 ـ تذکرة الحفاظ 3 / 1052. 4 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 267 و 619 و 19 / 75. 5 ـ العبر 2 / 223. 6 ـ الاعلام 7 / 309.
دیگر منابع: تاریخ اسلام 28 / 310؛ شذرات الذهب 3 / 197؛ الاکمال 7 / 293؛ الاعلام بوفیات الاعلام 1 / 278؛ المستدرک علی معجم المؤلفین؛ تاریخ التراث العربی 1 / 465.
معصومه اخلاقی
موسی ـ معدل
موسی ـ معدل (م حدود 500ه)
ابواسماعیل موسی بن حسین بن اسماعیل شریف معدل حسینی مصری.
وی اهل مصر بود. علم قرائت ها را نزد احمدبن نفیس، حسین بن ابراهیم بزاز، عبداللّه لملک بن سابور، محمدبن احمد بیع، حسین بن سلیمان انطاکی و دیگران آموخت و خود به مقام استادی رسید. ابوعلی منصوربن خیربن یعقوب احدب نزد او علم قرائت ها را آموخت. 1 الروضة فی القراءات السبع از او می باشد. 2 معدل حدود سال 500ه درگذشت. 3
پی نوشت ها
1ـ غایة النهایة 2 / 318. 2ـ کشف الظنون 1 / 931. 3 ـ الاعلام 7 / 322.
نام کتاب : دائرة المعارف مؤلفان اسلامی نویسنده : --- جلد : 3 صفحه : 392