مهیار ـ

دیلمیمهیار ـ دیلمی (367 ـ 428ه)

ابوالحسن مهیاربن مرزویه دیلمی کسروی فارسی.

دانشمند ایرانی که در سال 367ه در بغداد یا دیلم متولد شده و ساکن کرخ بوده است. 1 وی ابتدا مجوسی مذهب بود، اما سال 394ه به دست استادش شریف رضی موسوی از برجستگان در ادبیات، دین اسلام را پذیرفت و شیعه شد. 2 رجال نویسان اهل سنت او را نویسنده، شاعری معروف و رافضی و غالی معرفی کرده و گفته اند مهیار همراه با اسلام آوردنش از آتشی وارد آتش دیگر شد؛ زیرا صحابه را مورد تعرض و نکوهش قرار داده است. 3 بعضی او را سرآمد اهل زمانش در علوم دانسته و گفته اند روزهای جمعه در مسجد جامع منصور شعر می خواند و بیشتر آن اشعار از دیوانش بوده است. 4 سال وفاتش را با اختلاف 4265 و 428 ذکر کرده اند. محل دفن او نیز در کرخ بوده است. اثر او دیوان شعر می باشد که به نام دیوان مهیار معروف است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 13 / 32. 2 ـ المنتظم 15 / 260. 3 ـ تاریخ الاسلام 29 / 246. 4 ـ تاریخ بغداد 13 / 276. 5 ـ وفیات الاعیان 5 / 359. 6 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 472.

دیگر منابع: الکامل فی التاریخ 9 / 456؛ اعیان الشیعه 10 / 170؛ البدایة و النهایه 12 / 41؛ النجوم الزاهره 5 / 26؛ العبر 2 / 260؛ شذرات الذهب 3 / 242؛ لغت نامه دهخدا 13 / 19371؛ کشف الظنون 1 / 816؛ تاریخ الادب العربی 3 / 405؛ الذریعه 9 / 1138.

احسان آذرکمند

میسر ـ تنوخی

میسر ـ تنوخی (41
[1] ـ 478ه)

ابوالحسن میسربن هبه ا بن محمدبن مسعر تنوخی معرّی.

وی در سال 411 در دمشق زاده شد، ولی از تحصیلات و دیگر احوالات او خبری نیست. ابن عساکر می گوید تنوخی کتابی را در معانی شعر به نام ابکار المعانی المعتمدیه که از ابتکارات خودش بود، برای قاضی معتمدالدوله یحیی بن زید حسینی تألیف کرد و پس از 67 سال عمر در سال 478ه در زمان ابن قطلمش که انطاکیه را تصرف کرده بود، دار دنیا را وداع گفت. 1

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ مدینة دمشق 61 / 323.

دیگر منابع: المستدرک علی معجم المؤلفین 807.

محمد غفوری

مؤید فی الدین هبة الله ـ شیرازی

ناصر ـ ابن غانم

ناصر ـ ابن غانم (حیات قرن 5ه)

ابومظفر ناصربن محمد ابن غانم.

او از مردم باخَرْز، شهری در خراسان بود. گویند ابن غانم فردی فاضل، ادیب و شاعر بوده، ولی بر اثر هجرت از وطن و گوشه نشینی ناشناخته ماند و آثار وی به دست فراموشی سپرده شد. وی دیوان شعری دارد. تاریخ مرگ او به دست نیامد، اما به دلیل معاصربودن با علی بن حسن باخرزی نویسنده دمیة القصر (م467)، 1 وی را از رجال قرن پنجم می شماریم.

پی نوشت ها

[1] ـ دُمیة القصر 2 / 1244.

دیگر منابع: معجم المؤلفین 13 / 72.

سیدمحمد علوی

ناصر ـ دیلمی

ناصر ـ دیلمی (م444ه)

ابوالفتح ناصربن حسین بن محمدبن عیسی دیلمی حسنی طالبی.

وی از سادات حسنی است و با یازده واسطه به امام حسن مجتبی علیه السلام می رسد. او در دیلم متولد شد و در همانجا به فراگیری علم و دانش پرداخت و سپس در سال 437ه به یمن مهاجرت کرد و در آنجا مردم را به امامت خویش فرا خواند. او امام زیدیه شناخته شد و مردم چندین قبیله با او بیعت کردند و بدین سبب او توانست بر شهرهای صعده، صنعا و ذی بین چیره گردد و در ذی بین اقامت گزیند. 1 در سال 443ه جنگ و خونریزی بین او و صلیحیون اتفاق افتاد و او در سال 444ه به دست علی بن محمد صلیحی کشته شد و در روستای افیق از بلاد عنس به خاک سپرده شد، البته برخی، سال های 446 یا 447 را سال وفات او دانسته اند. 2 ابوالفتح آثار و تألیفاتی نوشت که عبارت اند از: البرهان فی تفسیر غریب القرآن، جواب مسائل قاسم بن عباس، تفسیر القرآن المجید را که در چهار مجلد نوشت و در آن تفسیر از علوم عجیب و غریبی بهره برد. نام دیگر این تفسیر العهد