یحیی ـ

حضرمییحیی ـ حضرمی (م 416ه)

ابوالقاسم یحیی بن علی بن محمدبن ابراهیم حضرمی مصری معروف به ابن طحان.

اصل او از حضرموت منطقه ای در یمن و ساکن مصر بود. 1 از أبوطیب محمدبن جعفر غُندر، ابوعمر مادرائی، ابومسلم کجی و حسن دارقطنی روایت کرد. مصری ها و ابواسحاق حبال از او روایت کرده اند. 2 رجال نویسان اهل سنت او را مورخ، از علمای حدیث، مترجمی دانشمند دانسته3 و گفته اند وی در مدت زندگی اش برای کسب علوم سفری نداشته است. سال 416ه در مصر از دنیا رفت. 4 آثار او به شرح زیر است: تاریخ علمای اهل مصر، 5 ذیل تاریخ مصر ابن یونس، المختلف و المؤتلف در انساب عرب. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم المؤلفین 13 / 213. 2 ـ تاریخ الاسلام 28 / 412. 3 ـ الاعلام 8 / 157. 4 ـ تاریخ الاسلام 28 / 412. 5 ـ لغت نامه دهخدا 14 / 20999. 6 ـ هدیة العارفین 2 / 518.

دیگر منابع: کشف الظنون 1 / 304.

احسان آذر کمنه

یحیی ـ سرقسطی

یحیی ـ سرقسطی (م414ه)

ابومحمد یحیی بن ابراهیم بن محارب سرقسطی.

محدث و فقیه مالکی1 اهل سرقسطه اندلس بود و از ابومحمد ثغری و عبدوس بن محمد روایت کرده است. زمانی به مشرق مسافرت نمود و پس از انجام مناسک حج از محضر استادانی چون ابوالقاسم سقطی و عیسی بن حنیف بهره برده و از ایشان نیز روایاتی را نقل کرده است. او فاضل و زاهد بود و شاگردانی همانند قاسم بن هلال و عمربن کریب در محضر وی شاگردنی نموده و از او روایت نقل کرده اند. او دارای کتاب صفة الجنّه بوده است. وی در سال 414ه درگذشت. 2

پی نوشت ها

[1] ـ هدیة العارفین 2 / 518. 2 ـ کتاب الصله 2 / 664.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 28 / 363؛ معجم المؤلفین 13 / 181.

اسماعیل اسماعیلی

یحیی ـ

شجرییحیی ـ شجری (412 ـ 479ه)

ابوحسین یحیی بن حسین بن اسماعیل شجری علوی حسنی رازی.

او در سال 412ه دیده به جهان گشود. 1 پس از سپری نمودن دوران کودکی و نوجوانی، از بزرگان شهرهای اصفهان و بغداد چون ابن غیلان، ابوبکربن ریده و عبداللّه لرحیم کاتب حدیث شنید. 2 رازی را فقیه، اصولی، محدث، لغوی و ادیب و از بزرگان زیدیه توصیف کرده و محمدبن عبداللّه لواحد دقّاق و نصربن مهدی علوی را از شاگردان او برشمرده اند. 3 ابوسعد یحیی بن طاهربن حسین سمان رازی (زنده در 537ه) شاگرد دیگر اوست. 4 گفته شده یحیی به شهرهای فراوانی سفر کرد و استادان بسیاری را تجربه کرد. همچنین وی از زیدیان دیلم و صاحب دعوت جبل و ری شمرده شده است. 5 انساب آل ابی طالب6 و الامالی تألیفات اوست. 7 رازی در سال 4798 یا 499 در ری وفات یافت. 9

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 8 / 141. 2 ـ تاریخ الاسلام 32 / 285. 3 ـ خریدة القصر و جریدة العصر 3 / 110. 4 ـ الانساب 3 / 293. 5 ـ الاعلام 8 / 141. 6 ـ فهرست منتجب الدین 132. 7 ـ المستدرک علی معجم المؤلفین 836. 8 ـ المنتظم 16 / 266. 9 ـ الاعلام 8 / 141.

دیگر منابع: البدایة و النهایه 12 / 132؛ لسان المیزان 6 / 247؛ تاریخ الاسلام 32 / 258.

سیدمحمد علوی

یحیی ـ شُقراطِسی

یحیی ـ شُقراطِسی (م 429ه)

ابوزکریا یحیی بن علیّ ابن زکریا شقراطسی تَوْزری.

او اهل تَوْزر افریقیه بود و در همانجا یا قسطیلیه به دنیا آمد و منسوب است به قلعه « شقراطِس » در جنوب تونس. 1 پس از نشو و نما برای کسب دانش به قیروان و مکه رفت و حج به جا آورد و در محضر ابومحمدبن ابی زید قیروانی و ابوحسن قابسی شاگردی کرد و حدیث آموخت. بعد از فرا گرفتن ادبیات، شعر، فقه و حدیث به شهر خود تَوْزر برگشت و در آنجا ساکن گردید. او در عصر خود مردی دانشمند، ادیب، شاعر، فقیه، محدث و مدرس به شمار می آمد و در مسجد جامع آنجا تدریس می کرد. 2 یحیی شاگردان بسیاری از شرق و غرب جهان اسلام داشت که برخی از آنان از او روایت کرده اند. وی