به تدریج ریاست علمی، فقهی و ادبی شهر خود را برعهده گرفت و طبق مذهب مالکی فتوا می داد. آثار وی به شرح ذیل است: ارجوزة فی مناسک الحجّ، مجموعة الاسئلة الفقهیّة، سجل سرگذشت اوست که برای فرزندانش نوشت یحیی در سال 4293 یا 4154 درگذشت.

پی نوشت ها

[1] ـ الاعلام 8 / 157. 2 ـ تراجم المؤلفین التونسیین 3 / 206. 3 ـ عنوان الاریب 1 / 144. 4 ـ معجم المؤلفین 13 / 213.

سیدمحمد علوی

یحیی ـ علوی

یحیی ـ علوی (م478ه)

ابومعمر یحیی بن محمدبن قاسم علوی حسینی مشهور به ابن طباطبا.

وی فقیه، 1 متکلم، 2 ادیب، نحوی3 و از بزرگان امامیه بود. ابن طباطبا را پیرمردی از نسل طالبیان شمرده اند که در کرخ بغداد سکونت داشت. 4 حسین بن محمد خلاّل، علی بن عیسی ربعی و ابوالقاسم ثمانینی از استادان او بوده اند. ابومعمر در شعر و نسب شناسی تبحر داشت و شناخت نسب طالبی ها در این دوره به او ختم می شد. 5 ابن طباطبا به دلیل مهارت ادبی خود، با ابن برهان مباحثه و مناظره داشته است. 6 ابونصر غازی، اسماعیل بن سمرقندی7 و هبه ا شجری از شاگردان اویند. وی در سال 478ه درگذشت. برای ابن طباطبا علاوه بر اشعاری که باقی مانده، 8 شرح اللّمع ابن جنی در باب نحو9 و صنعة الشعر را نسبت داده اند. 10

پی نوشت ها

[1] ـ النجوم الزاهره 5 / 123. 2 ـ الاعلام 8 / 164. 3 ـ معجم الادباء 20 / 32. 4 ـ المنتظم 16 / 254. 5 ـ نزهة الالباء 370. 6 ـ معجم الادباء 20 / 32. 7 ـ تاریخ الاسلام 32 / 256. 8 ـ نزهة الالباء 370. 9 ـ معجم المؤلفین 13 / 226. 10 ـ الاعلام 8 / 164.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 2 / 342؛ روضات الجنات 3 / 75؛ لسان المیزان 6 / 227؛ طبقات اعلام الشیعه 2 / 206؛ ایضاح المکنون 2 / 410؛ هدیة العارفین 2 / 519؛ دایرة المعارف بزرگ اسلامی 2 / 65.

محمد غفوری

یحیی ـ قرطبی

یحیی ـ قرطبی (م422ه)

ابوزکریا یحیی بن نجاح بن فلاّس اموی قرطبی مشهور به ابن فلاس.

وی اهل قرطبه و از موالی امویان اندلس از جمله حکم بن
عبداللّه لرحمان بود. دوران کودکی و نوجوانی را در قرطبه سپری کرد و مدتی نیز در مصر اقامت داشت. برای تحصیل علم به بلاد گوناگون سفر کرد و حدیث شنید. در زمان حکومت مظفر عبداللّه لملک بن ابی عامر برای انجام فریضه حج به مکه مسافرت نمود و در همانجا افرادی چون عبداللّه بن سعید شنتجیالی از وی علومی را فرا گرفتند. زمانی نیز به مصر سفر نمود و ابویعقوب بن حماد از او دانش آموخت. وی فردی باورع و زاهد به شمار می رفت1 و مردم را با سخنان خویش موعظه می نمود. ابن فلاّس مالکی مذهب، 2 در سال 422ه در مصر درگذشت. وی دارای اثری به نام سبل الخیرات فی الوصایا و المواعظ و الزهد و الرقائق بوده3 که ابومحمدبن عتاب آن را نقل کرده است. 4

پی نوشت ها

[1] ـ کتاب الصله 2 / 665. 2 ـ معجم المؤلفین 13 / 234. 3 ـ کتاب الصله 2 / 665. 4 ـ فهرست ابن خیّر 289.

دیگر منابع: تاریخ الاسلام 29 / 99؛ سیر اعلام النبلاء 17 / 423؛ النجوم الزاهره 4 / 276؛ معجم البلدان 3 / 367؛ کشف الظنون 2 / 978؛ ایضاح المکنون 2 / 4؛ الاعلام 8 / 174؛ هدیة العارفین 2 / 518.

اسماعیل اسماعیلی

یحیی ـ مرسی

یحیی ـ مرسی (406 ـ 496ه)

ابوالحسین (ابوالحسن) یحیی بن ابراهیم بن ابی زید مرسی لواتی، مشهور به بن بیاز.

در سال 406ه در مرسیه به دنیا آمد. او در آنجا نزد ابومحمد مکی بن ابوطالب، ابوعمرو مقری و دیگران علم قرائت را فرا گرفت و سپس برای فراگیری علوم بیشتر، به مصر و مشرق از جمله مکه سفر نمود و از محضر علمای آنجا بهره برد. در مصر با عبداللّه لوهاب قاضی مالکی ملاقات کرد و نزد او کتاب التلقین وی را فرا گرفت. بیشتر علمای رجال او را دروغگو و ضعیف دانسته اند، به ویژه اینکه در آخر عمر دچار اختلال حواس هم گردیده بود. 1 ابوعبداللّه بن سعید دانی، علی بن عبداللّه بن ثابت خزرجی، ابوداود و سلمان بن یحیی بن سعید مقری از او علم قرائت را آموختند. وی در ماه محرم سال 496ه پس از نود سال عمر در مرسیه از دنیا رفت. 2 کتاب النبذ النامیة فی القرائات الثمانیه اثر اوست. 3

پی نوشت ها

1ـ الصلة 2 / 670. 2ـ تاریخ الاسلام 34 / 243. 3ـ هدیة العارفین 2 / 519.