اصفهان اقامت داشت و از ادیبان مقیم آن شهر به شمار می رفت. 1 او برای کسب علم و دانش به مناطق گوناگون سفر کرد و در شهرهای بغداد، کوفه، دمشق، رقه و منبج از علما و دانشمندان گوناگون علم حدیث و قرائت آموخت. عبداللّه لوهاب بن حسن کلابی (م396ه)، عمران بن حسین بن یوسف ختلی، ابوبکربن ابی الحدید، عبداللّه بن جعفر طبری، حسن بن عبداللّه بعلبکی، علی بن داود دارانی امام مسجد دمشق و محمدبن اسد اشنانی از جمله استادان اویند. 2 همچنین کتاب قرائات هفت گانه ابن مجاهد را از مقری و محدث معروف ابوحفص عمربن ابراهیم کتّانی آموخت و حسن حداد اصفهانی کتاب ابن مجاهد را از او فرا گرفت. 3 احمدبن فضل باطرقانی، محمدبن حسن بن سلیم (ملیح)، ابوالفتح احمدبن محمد حداد و ابومعمر شیبان بن عبداللّه بن احمدبن شیبان نیز از شاگردان اویند. ابن مرده که بیشترین کوشش علمی اش فراگیری و آموزش قرائت های مختلف قرآن و نیز ادبیات عرب بود، عنوان مُقَرِئ (استاد قرائت)، مُکَتِّبْ (مکتب دار) و مُؤدِّب (استاد ادبیات) یافته است. 4 ابوالعباس اصفهانی آثاری در زمینه ادبیات به نام های ادب الکُتّاب، طبقات البلغا، طبقات الخطبا بر جای گذشت. یاقوت نمونه ای از اشعار او را در کتاب خود آورده است. 5 احمد ابن مرده در ماه شعبان 342ه درگذشت. 6

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 4 / 135. 2 ـ تاریخ مدینة دمشق5 / 473 و 474. 3 ـ غایة النهایه 1 / 134. 4 ـ تاریخ مدینة دمشق 5 / 473 - 475. 5 ـ معجم الادبا 4 / 135. 6 ـ تاریخ الاسلام 29 / 363.

دیگر منابع: الوافی بالوفیات 7 / 392؛ هدیة العارفین 1 / 72؛ لغت نامه دهخدا 1 / 1141.

محمد غفوری

احمد ـ اصفهانی

احمد ـ اصفهانی (347 ـ 428ه)

ابوبکر احمدبن علی بن محمد اصفهانی یزدی معروف به ابن منجویه.

حافظ و محدث مشهور نیشابور که در سال 347ه در اصفهان دیده به جهان گشود. وی در اوانِ جوانی برای تجارت به نیشابور رفت و در همانجا ماندگار شد و در این مدت به نوشتن املائات دو شیخ نیشابور ابوعمروبن نجید و ابوالحسن سراج برای همشهریان خود پرداخت. در پی آن اشتیاقی در او برای طلب علم و سِماع حدیث
ایجاد شد؛ ازاین رو هنگامی که دوباره به اصفهان رفت، از برخی مشایخ آن دیار مانند ابوبکربن مقرئ حدیث شنید و بدین منظور بار دیگر به نیشابور و مناطق گوناگون مانند نسا، هرات و ماوراءالنهر مسافرت نمود. 1 از مشایخ او در حدیث می توان به حاکم ابواحمد محمدبن محمد کرابیسی نیشابوری، ابوعبداللّه بن منده2، ابوالعباس معدانی و ابوعوانه اسفراینی اشاره کرد. وی همچنین از احمدبن ابراهیم اسماعیلی، عبداللّه بن جعفر اصفهانی، ابراهیم بن عبداللّه نیشابوری، ابومسلم عبداللّه لرحمان بن شهدل و بسیاری دیگر روایت کرده است. 3 ابن منجویه پس از مرگ ابوحازم عبدوی (م417ه) در مدرسه ابوسعد نیشابور مجلس املا دایر نمود. 4 خطیب بغدادی، ابوبکر بیهقی، عبداللّه لرحمان بن منده، ابوالقاسم حسکانی و ابوسعید بحیری نیشابوری از جمله شاگردان او بودند. 5 وی سرانجام در سال 428ه در نیشابور درگذشت. اثر او کتاب رجال صحیح مسلم است که در دو مجلد به چاپ رسیده است. همچنین مستخرجاتی بر صحیح بخاری، صحیح مسلم، سنن ابوداود، سنن ترمذی، فوائد و منتخباتی دیگر داشته6 که اثری از آنها نیست.

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ نیشابور (المنتخب من السیاق) 105 و 106. 2 ـ همان. 3 ـ الانساب 5 / 392؛ سیر اعلام النبلاء، 17 / 439. 4 ـ تاریخ نیشابور 105. 5 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 439، 18 / 269 و 19 / 273. 6 ـ تاریخ نیشابور 105 و 106.

دیگر منابع: دول الاسلام 224؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1085؛ الوافی بالوفیات 7 / 217؛ اللباب فی تهذیب الانساب 3 / 261؛ مرآة الجنان 4 / 47؛ تبصیر المنتبه 3 / 1085؛ شذرات الذهب 3 / 233؛ العبر 2 / 258؛ توضیح المشتبه 7 / 65؛ تکملة الاکمال 4 / 502؛ کشف الظنون 1 / 88؛ هدیة العارفین 2 / 258؛ الاعلام 1 / 171.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

احمد ـ اصفهانی

احمد ـ اصفهانی (336 ـ 430ه)

ابونعیم احمدبن عبداللّه بن احمدبن اسحاق اصفهانی مهرانی.

در سال 336ه در اصفهان چشم به جهان گشود. 1 به گزارش منابع او نخست در سال 344 در اصفهان و نزد پدرش و نیز عبداللّه بن جعفربن فارس به کسب دانش و استماع حدیث پرداخت. از دیگر شیوخ متقدم او کسانی چون احمدبن بندار شعّار، ابوالشیخ اصفهانی، ابوالقاسم طبرانی و ابواحمد عسّال را می توان برشمرد. 2