احمد ـ

بلخیاحمد ـ بلخی (م 483ه)

احمدبن یعقوب بن منوچهر نجم الدین بلخی ملقب به شصت گله.

وی از شعرای خطه بلخ و معاصر عنصری شاعر بود. ابوالفرج سجزی از استادان او می باشد. وی را هم روزگار با سلطان محمود غزنوی (360 ـ 421) و از مداحان او ذکر کرده اند. 1 ظاهراً آقابزرگ تهرانی او را با منوچهری دامغانی، از شاعران معروف قرن چهارم، یکی می داند. 2 برخی دیگر از ترجمه نویسان او را با شمس الدین احمدبن منوچهر شصت گله متحد دانسته اند. 3 دیوان شعر اثر اوست. 4

پی نوشت ها

[1] ـ آتشکده (آذر) ق2 / 267. 2 ـ الذریعه 9 / 3 / 1113. 3 ـ تاریخ نظم و نثر در ایران 1 / 88؛ تاریخ ادبیات در ایران 2 / 852. 4 ـ ایضاح المکنون 1 / 531.

دیگر منابع: فرهنگ سخنوران 570؛ لغت نامه دهخدا 9 / 12590.

محمدجعفر مرادی

احمد ـ بیکندی

احمد ـ بیکندی (31
[1] ـ 412ه)

ابوالفضل اللّه حمدبن علی بن عمرو سلیمانی بخاری بیکندی.

احمد سال 311ه در بیکند بخارا به دنیا آمد1 و نزد محمدبن حمدویه بن سهل و علی بن سَخْتُویه حدیث آموخت؛ 2 سپس به منظور کسب دانش بیشتر به مناطق گوناگون ایران، عراق، مصر و شام سفر کرد. جعفربن محمد مستغفری و پسرش ابوذر محمدبن جعفر از او روایت کرده اند. 3 ابوالفضل اللّه ز فقها و رجال برجسته حدیث در عصر خویش و فردی ممتاز و بی نظیر بود. 4 او تألیفات و تصنیفات بسیاری داشت. گفته شده بیش از چهارصد تصنیف از خود به جای گذاشت. احمد هر هفته روز جمعه در مسجد جامع بخارا حاضر می شد و در آنجا به نقل حدیث می پرداخت. وی در سال 412ه درگذشت. 5 برخی سال وفات او را پس از 93 سال زندگی در 404ه ذکر کرده اند. 6 اثر او کتاب اسماء الرجال می باشد. 7

پی نوشت ها

[1] ـ تاریخ الاسلام 28 / 96. 2 ـ سیر اعلام النبلاء 17 / 200. 3 ـ تاریخ الاسلام 28 / 96. 4 ـ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 41. 5 ـ الانساب 1 / 434. 6 ـ تاریخ الاسلام 28 / 96. 7 ـ هدیة العارفین 1 / 71.

دیگر منابع: تذکرة الحفاظ 3 / 1036؛ الوافی بالوفیات 7 / 216؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 199؛ الاعلام 1 / 171؛ تاریخ نیشابور (للحاکم) 150؛ طبقات الشافعیه
(اسنوی) 1 / 327؛ العبر 2 / 208؛ طبقات الفقهاء الشافعیه (ابن صلاح) 1 / 355؛ طبقات علماء الحدیث 3 / 234 ـ 235؛ معجم المؤلفین 2 / 16.

عبداللّه لعلی باقری

احمد ـ بیهقی

احمد ـ بیهقی (384 ـ 458ه)

ابوبکر احمدبن حسین بن علی بن عبداللّه بیهقی خُسروجِردی نیشابوری.

وی اهل خسروجرد بیهق که در گذشته از توابع نیشابور به شمار می آمد، بود. او در 384ه زاده شد و محضر مشایخ بسیاری را درک کرد. فقه را نزد ناصربن محمد مروزی فرا گرفت1 و حدیث را از حاکم نیشابوری، محمدبن حسین علوی، ابوعبداللّه لرحمن سلمی و ابوبکربن فورک استماع کرد. 2 بیهقی از عالمان بنام بیهق، به ویژه نیشابور به شمار می رفت. در غالب علوم متداول آن روزگار مهارت خوبی داشت. با اینکه فقیه بود، در حدیث سعی و کوشش بیشتری داشت و آوازه وی در دانش حدیث است. بیهقی علاوه بر خراسان، برای تحصیل دانش به سرزمین های دیگری چون عراق، حجاز، جبال و شهرهای دیگر سفر کرد و دانش خود را به کمال رساند. ذهبی می نویسد بیهقی علوم خویش را از محضر صد استاد فرا گرفت. 3 بیهقی از دانشمندان برجسته شافعی به شمار می رفت و فردی صاحب نظر بود. در 441ه از سوی مردم نیشابور، برای گسترش و ترویج دانش و فقه شافعی دعوت شد و مورد استقبال بسیاری از عالمان و محدثان قرار گرفت. او در مدرسه سیوری نیشابور مجالس درس تشکیل داد و شاگردان و راویان فراوانی را تربیت کرد4 که می توان از آن میان به زاهر شحامی، محمد فراوی و عبداللّه لمنعم قشیری اشاره کرد. 5 بیهقی بیشتر به زهد و عبادت گرایش داشت و نسبت به دنیا بی رغبت و قانع بود. 6 وی در نهایت در 458ه در نیشابور از دنیا رفت و جنازه اش به بیهق منتقل شد و در آنجا به خاک سپرده شد. 7 وی دارای آثار و تألیفات فراوانی بود که برخی شمار آنها را بالغ بر 1000 کتاب و جزء حدیثی دانسته اند. 8 شماری از آنها که در منابع آمده عبارت اند از: السنن الکبیر، السنن الصغیر (هر دو در حدیث)، دلائل النبوه، السنن، الآثار، شعب الایمان، مناقب الشافعی المطلبی، مناقب احمدبن حنبل، 9 الاسماء و الصفات، الزهد، البعث، المعتقد، الآداب، المدخل، نصوص الشافعی، الدعوات، الترغیب و الترهیب،