فقیه در شهر آمل شرکت نمود و از قفّال مروزی فقیه بزرگ شافعی نقل روایت کرد. 2 رویانی مدتی هم به قضاوت پرداخت و کتابی در باب ادب القضاء3 و نیز کتاب الجرجانیات آثار قلمی اوست. وی سال 450ه از دنیا رفت. 4

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه (ابن هدایه ا) 158. 2 ـ طبقات الشافعیة الکبری 4 / 77 و 78. 3 ـ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شهبه) 1 / 222. 4 ـ طبقات الشافعیه (ابن هدایه ا) 158.

دیگر منابع: طبقات الشافعیه (اسنوی) 1 / 277؛ معجم المؤلفین 2 / 69؛ الاعلام 1 / 213.

پژوهشکده

احمد ـ ریغدموُنی

احمد ـ ریغدموُنی (414 ـ 493ه)

ابونصر احمدبن عبداللّه لرحمن بن اسحاق بخاری ریغدمونی، معروف به قاضی جمال.

وی اهل ریغدمون، محلی در چهار فرسخی بخارا بود و در سال 414ه دیده به جهان گشود. 1 احمد از محدثان حنفی مذهب بود. 2 از پدرش عبداللّه لرحمن بن اسحاق و دیگران حدیث شنید. ابوالقاسم صاعدبن عبداللّه لرحمن بن سلم، ابوبکر عبداللّه لرحمن بن محمد نیشابوری از او روایت کرده اند. رجال نویسان اهل سنت او را مردی دانشمند و کریم توصیف کرده اند. احمد در زمان خود بر دیگر عالمان بخارا برتری داشت و مدتی متولی قضاوت آنجا بود. ابونصر در سال 493ه در بخارا درگذشت. 3 اثر او غرر الشروط و درر السموط می باشد. 4

پی نوشت ها

[1] ـ الانساب 3 / 114. 2 ـ الجواهر المضیه 1 / 73. 3 ـ الانساب 3 / 114. 4 ـ معجم المؤلفین 1 / 265.

دیگر منابع: اللباب فی تهذیب الانساب 2 / 48؛ طبقات المفسرین (سیوطی) 94؛ معجم البلدان 3 / 113.

محمدجعفر مرادی

احمد ـ سجزی

احمد ـ سجزی (حدود 330 - 447ه)

ابوسعید احمدبن محمدبن عبداللّه لجلیل سجزی مهندس.

او از مردمان سیستان و از مشاهیر ریاضیدانان و معاریف منجمان قرن پنجم هجری و معاصر ابوریحان بیرونی و عضدالدوله دیلمی بود؛ ازاین رو بسیاری از تألیفات خود را به نام عضدالدوله (338 - 372)
نوشته است. در حدود 330ه زاده شد و ظاهراً بیشتر عمر خود را در شیراز (به ویژه بین 358 - 361) و خراسان به سر برده است. وی یکی از مبرزترین هندسه دانان دوره اسلامی است. از سجزی در حدود 45 کتاب و رساله می شناسیم که در حدود 34 فقره آنها مربوط به مطالب ریاضی و بقیه درباره نجوم و احکام و آلات نجوم است. بیرونی در چند موضع از آثار خود از سجزی نام برده و راه حل هایی در مسائل گوناگون هندسی از او نقل کرده است و در کتاب آثار الباقیه او را مهندس و مخترع اسطرلاب زورقی دانسته است. بین ریاضیدانان و منجمان دوره اسلامی، سجزی نخستین کسی بود که به طور عملی عقیده به حرکت وضعی کره زمین را به کار بست. این عقیده سجزی، یعنی حرکت وضعی کره زمین در نیمه دوم سده چهارم هجری بیان شد. 1 سجزی سرانجام در سال 447ه درگذشت. 2 سیدابن طاووس، سجزی را از منجمان شیعه به شمار آورده است. 3 سیدمحسن امین نیز او را در شمار علمای شیعه که مشهور به داشتن علم نجوم بودند ذکر کرده است. تألیفات او در حساب و هندسه و نجوم به شرح ذیل است: الاسعار (احکام الاسعار من کتب النجوم)، رسالة الافلاک لبطلمیوس، الزایجات فی استخراج الهیلاج، منتخب کتاب الموالید، جوامع کتاب تحویل الموالید، المزاجات، الاختیارات، منتخب من کتاب الالوف، المعانی فی احکام النجوم، الدلائل، برهان الکفایه، المختصر من تحویل سنی الموالید لابی معشر، الجامع الشاهی فی علم الطلسمات و السحر و النیرنجات پانزده رساله، 4 فی مساحة الاُکر بالاکر، اجوبة عن مسائل سألها عنه، رسالة فی خواص الشکل المجسّم الحادث من ادارة القطع الزائد و المکافی، خواص المجسّم الناقص و الزائد و المکافی، رسالة فی خواص القبة الزائدة و المکافیه، رساله فی وصف القطوع المخروطیّه، رسالة فی قسمة الزاویة السمتقیمة الخطین بثلثة اقسام متساویه، علم المسبع فی الدائرة و قسمة الزاویة المستقیمة الخطین بثلثة اقسام متساویه، رسالة فی اخراج الخطوط فی الدوائر الموضوعة من النقط المعاطاة، رسالة فی کیفیة تصور الخطین الذین یقربان و لایلتقیان، رسالة فی استخراج خط مستقیم الی الخطین المستقیمین المفروضین، رسالة فی جواب مسئله عن کتاب یوحنابن یوسف من انقسام خط مستقیم بنصفین و تبیین خطاء یوحنا فی ذلک، رسالة فی الشکل القطاع، رسالة الی ابی علی نظیف بن یمن المتطبب فی عمل مثلث حاد الزوایا من خطین مستقیمین مختلفین، النسبة المؤلفه، تحصیل