النبلاء 17 / 568. 10 ـ طبقات المفسرین (داودی) 1 / 79. 1
[1] ـ کتاب الصله 1 / 45. 12 ـ ترتیب المدارک 2 / 750.

دیگر منابع: الدیباج 101؛ بغیة الملتمس 162؛ جذوة المقتبس 106؛ معجم البلدان 4 / 39؛ تذکرة الحفّاظ 3 / 1098؛ العبر 2 / 260؛ الوافی بالوفیات 8 / 32؛ المقفی الکبیر 1 / 599؛ معجم المفسرین 1 / 62؛ الاعلام 1 / 212.

مرتضی نجفی

احمد ـ طنطرانی

احمد ـ طنطرانی (م 485ه)

ابونصر احمدبن عبداللّه لرزاق معین الدین طنطرانی بغدادی.

عالم، ادیب و شاعر مشهور عهد خواجه نظام الملک طوسی (م 485ه) بود که در مدرسه نظامیه بغداد تدریس می کرد. 1 از حیات فردی و اجتماعی او اطلاع چندانی در دست نیست. وفات او در سال 485ه2 یا در همین حدود بوده است. به گفته برخی محققان، تألیفات و اشعار بسیاری بدو منسوب است؛ 3 اما مشهورترین اثر او قصیده طنطرانیه و دیگری شرح این قصیده به دست خود اوست. 4 قصیده مذکور که در مدح وزیر دانشمند، خواجه نظام الملک است، دارای دو قافیه بوده و در آن صنعت ترصیع و تجنیس (یا جِناس) به کار رفته که به اعتراف ادبا در نوع خود بی نظیر5 و البته در جای خود حاکی از تسلط فوق العاده شاعر بر لغت و ادبیات عرب می باشد؛ ازاین رو این قصیده همواره مورد توجه بزرگان بوده و شروحی بر آن نوشته شده که از جمله این شرح ها، شرح محمدبن محمدبن احمد تاج الدین اسفراینی (م684ه) 6 و شرح ابوالعلاء محمدبن احمد بهشتی معروف به فخر خراسان (م749ه) است که همراه با شرح المعلقات السبع به چاپ رسیده است. 7 همچنین شرح دیگری از محمدبن حاج عرابی با عنوان الفرائد الجمانیه فی شرح القصیدة الصنطرانیه در دست است. 8

پی نوشت ها

[1] ـ ریحانة الادب 4 / 62. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 80. 3 ـ ریحانة الادب 4 / 62. 4 ـ الأعلام 1 / 150. 5 ـ معجم المطبوعات العربیه 2 / 1245؛ ریحانة الادب 4 / 62. 6 ـ الأعلام 7 / 31. 7 ـ ریحانة الادب 4 / 62. 8 ـ معجم المطبوعات العربیه 2 / 1629.

دیگر منابع: هدیة الاحباب 216؛ الکنی و الالقاب 2 / 451؛ الاعلام 3 / 231؛ 5 / 326؛ کشف الظنون 2 / 1340 و 1341؛ قاموس الأعلام 3018؛ فرهنگ بزرگان 41؛ فرهنگ زندگی نامه 561؛ معجم المؤلفین 1 / 272؛ دایرة المعارف فارسی 2 / 1631؛ معجم المطبوعات العربیه 1 / 164.

سیدمحمدحسین میرعبداللّه للهی

احمد ـ

عاصمیاحمد ـ عاصمی (378 ـ قرن 5ه)

ابومحمد احمدبن محمد علی عاصمی خراسانی.

وی از ادیبان ماهر در علم صرف و نحو بود که در سال 378 به دنیا آمد. علاوه بر اشعار برجای مانده از او، کتاب های البهجه در شرح مفضلیات و المهجه در اصول علم صرف را تألیف کرد. 1 با توجه به تاریخ ولادت وی، زمان مرگش را باید قرن پنجم دانست.

پی نوشت ها

[1] ـ انباه الرواة 1 / 168؛ معجم المؤلفین 2 / 131.

مصطفی صادقی

احمد ـ عبّادی

احمد ـ عبّادی (415 - 495ه)

ابوالحسن احمدبن محمدبن احمدبن محمد عبّادی مروزی هروی.

وی مشهور به احمدبن ابی عاصم و از برجستگان فقهای شافعی در مرو و خراسان بود. 1 بغدادی به اشتباه نام وی را علی محمدبن احمد نوشته است. 2 تاریخ ولادت عبّادی به درستی روشن نیست؛ ولی در بعضی منابع آمده است وی هنگام مرگ هشتاد سال عمر داشت؛ 3 ازاین رو و با توجه به سال وفات او می توان تخمین زد درحدود 415ه زاده شده باشد. پدرش ابوعاصم عبّادی (م 458ه) نیز از پیشوایان شافعیه در مرو و مؤلف کتاب های بسیاری از جمله المبسوط در فقه شافعی است. 4 سبکی ضمن آنکه وی را در زمره فقهای شافعی برشمرده، نوشته است عبّادی با قاضی ابوسعد احمد ابن ابی یوسف هروی مناظره هایی داشته است. 5 عبّادی در نهایت در سال 495ه از دنیا رفت و اثری از خود به یادگار گذاشت که با عنوان کتاب الرقم از آن یاد شده است. 6

پی نوشت ها

[1] ـ طبقات الشافعیه (ابن هدایه ا) 185. 2 ـ هدیة العارفین 1 / 694. 3 ـ تاریخ الاسلام 34 / 227. 4 ـ ابن هدایه ا 161. 5 ـ طبقات الشافعیة الکبری 5 / 365. 6 ـ تهذیب الاسماء و اللغات 2 / 214.

دیگر منابع: سیر اعلام النبلاء 19 / 185؛ طبقات الشافعیه (ابن قاضی شبهه) 1 / 276؛ طبقات الشافعیه (اسنوی) 2 / 80؛ معجم المؤلفین 1 / 258.

اسماعیل اسماعیلی

احمد ـ عباسی

احمد ـ عباسی (336 ـ 422ه)

ابوالعباس احمدبن اسحاق بن جعفر هاشمی القادربا عباسی.

در سال 336ه متولد شد. 1 مذهب شافعی را نزد ابوبشر