احمد ـ

عُذریاحمد ـ عُذری (393 ـ 478ه)

ابوالعباس احمدبن عمربن انس اندلسی عُذْری ملقب به ابن دلاّئی و ابن دِلهاث.

او اهل مریه، شهری در سواحل اندلس بود1 و در سال 393ه به دنیا آمد. در سال 408ه به اتفاق پدر و مادرش به مکه سفر نمود و مدت هشت سال در آنجا اقامت گزید و در این مدت از بزرگان و شیوخ آنجا از جمله ابوالعباس رازی و ابوالحسن بن جهضم بهره علمی برد و از علما و محدثانی که از مناطق گوناگون به قصد زیارت به مکه می آمدند، حدیث شنید. مدتی با ابوذر هروی ملازم و همنشین بود و کتاب صحیح بخاری را هفت مرتبه از او شنید. وی حافظ حدیث و مورد اعتماد در نقل روایات و از محدثان برجسته به شمار می رفت. 2 ابن دلاّئی در سال 416ه به وطن خویش برگشت و در اندلس به محضر درس ابوعلی بجانی و مهلّب بن ابی صفره راه یافت. ابوعمربن عبداللّه لبر و ابومحمد ابن حزم از جمله شاگردان او بودند و از او روایت کردند. کتاب های دلائل النبوه و المسالک و الممالک تألیف اوست. احمد عذری سرانجام در آخر ماه شعبان سال 478 در مریه درگذشت پسرش انس بر او نماز گزارد و در مقبره الحوض به خاک سپرده شد. 3 برخی سال وفات او را 498ه ذکرکرده اند. 4

پی نوشت ها

[1] ـ جذوة المقتبس 127. 2 ـ تاریخ الاسلام 32 و 216. 3 ـ کتاب الصله 1 / 66. 4 ـ تبصیر المنتبه 2 / 570.

دیگر منابع: مرآة الجنان 3 / 93؛ تبصیر المنتبه 2 / 570؛ دول الاسلام 244؛ بغیة الملتمس / 195؛ اللباب فی تهذیب الانساب 1 / 522؛ شذرات الذهب 3 / 357؛ العبر 2 / 338؛ معجم البلدان 2 / 524؛ سیر اعلام النبلاء 18 / 567؛ هدیة العارفین 1 / 80؛ ایضاح المکنون 1 / 104.

عبداللّه لعلی باقری

احمد ـ عراقی

احمد ـ عراقی (زنده پیش از 449ه)

ابومالک احمدبن صندید عراقی.

احمد یکی از علمای ادب و شعر بود. اشعار ابوالعلا مَعَرّی را روایت کرده و شرحی هم بر شعر وی دارد. او با حصری، شاعر معروف آن زمان مناقضات و هجویاتی داشته است. عراقی سرانجام به اندلس رفت و در خدمت بنی طاهر درآمد و رؤسا و بزرگان وقت آن دیار را
مدح کرد. 1 به نقل بعضی از منابع، وی قبل از سال 449ه در قید حیات بود. 2

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 3 / 86. 2 ـ معجم المؤلفین 1 / 254.

دیگر منابع: بغیة الوعاة 1 / 312؛ الوافی بالوفیات 6 / 426؛ لغت نامه 1 / 1017.

پژوهشکده

احمد ـ عسقلانی

احمد ـ عسقلانی (پس از 320 - 413ه)

ابوالفتح احمدبن مطرف عسقلانی.

دانشمند، ادیب، شاعر منسوب به عسقلان، شهری از توابع فلسطین نزدیک دریا و قاضی دمیاط، شهری قدیمی بین مصر و تنیس که اندکی پس از سال 320 زاده شده و در سال 413ه مرد. تألیفات متعددی در ادبیات و لغت داشته است، ولی نامی از آنها در منابع نیست. حافظ صوری که شاگرد او بوده و اجازه نقل اشعار و دیگر آثار عسقلانی را داشته، دیوان شعر او را نزدیک هزار ورقه و در دو نسخه یکی اعراب گذاری شده و دیگری بدون اعراب دانسته است. ابیاتی از او را یاقوت حموی و صفدی آورده اند. 1

پی نوشت ها

[1] ـ معجم الادباء 5 / 63 و 64؛ الوافی بالوفیات 8 / 118.

محمد غفوری

احمد ـ عقیلی

احمد ـ عقیلی (380 ـ 442ه)

ابوالحسن احمدبن یحیی بن زهیر عقیلی حلبی مشهور به ابن ابی جراده.

او از خاندان ابوجراده از یاران امیر مؤمنان علیه السلام بود، خاندانی شیعی که به فضل و علم شهره اند. 1 احمد، روز چهارشنبه ذیحجّه سال 380ه در شهر حلب سوریه چشم به جهان گشود. حدیث را از عمویش احمد فرا گرفت2 و فقه را از کودکی نزد محمد سمعانی (سمنانی) قاضی حلب آموخت و در این دو زمینه مهارت یافت. این فقیه گران مایه بعد از استاد خود سمعانی، به قضاوت شهر حلب منصوب گشت. وی اولین نفر از خاندانش می باشد که قاضی حلب گشته است. 3 او در استنباط مشکلات قضایی و تنفیذ احکام، فرد موفقی بود. فرزندش هبه ا از او روایت نقل کرده است. اثر مکتوب او